Beyin Sisi Nedir?
İnsan beyni uzun süre meşgul edilmediği takdirde veya bir patolojik olgu nedeniyle işlev kaybına uğradığında, bu uyarı eksikliklerine karşı bir çeşit uyuşukluk hâli ile yanıt verebilir: Buna basitçe beyin sisi diyoruz.
Beyin sisi, odaklanma problemleri, çoklu düşünebilme ve uzun ve kısa süreli bellek kapasitesinde azalma ile karakterize olan, farklı fiziksel veya psikolojik nedenlere bağlı olarak oluşabilen bir durumdur. Aslında tıbbi veya bilimsel bir terim değildir; daha çok psikolojik belirtileri tarif etmek için kullanılan bir kavramdır.
Bilişsel sinirbilim çalışan Catherine Loveday beyin sisini şöyle tanımlıyor:
Beyin sisi, zayıf bilişsel işlevlere neden olur. Adeta belleğimiz, dikkatimiz, yaratıcı düşünme ve problem çözme yeteneğimizin üzerini örten bir örtü gibidir.
Beyin Sisine Neden Olan Durumlar
Nedenleri henüz tam olarak aydınlatılamasa da beyin sisine yol açtığı rapor edilen birtakım olgular vardır. Bunlardan belki de en önemli olanı, kronik yorgunluk sendromudur (veya kısaca "KYS"). Kronik yorgunluk sendromu, hem fiziksel hem de bilişsel olarak kendini gösteren, genelde 6 aydan uzun süren yoğun halsizlik durumuyla karakterizedir ve çeşitli nedenler sonucunda günlük yaşantıyı güçleştirmektedir. Sendromun nedeni olarak özellikle azalmış beyin kan akımı gösterilmiştir ve yapılan fMRI (Fonksiyonel MR) taramaları sonucunda, KYS'ye sahip bireylerin zor zihinsel görevleri yerine getirebilmek için kortikal ve subkortikal beyin bölgelerinin normalden daha yüksek aktivite sergilemesi gerekebileceği görülmüştür. Bir diğer KYS nedeni olarak ortostatik intolerans ve buna bağlı taşikardi gösterilmiştir. Bu temel olarak uzun süre hareketsiz bir (oturur veya yatar) pozisyondayken aniden ayağa kalktığımızda gelişen hipotansiyon ve ani halsizlik durumudur.
Azalmış Sosyal Etkileşim
Beyin sisine neden olan diğer bir güçlü faktör olarak, azalmış sosyal etkileşim ve sıradan, tekdüze bir yaşantı gösterilmektedir. Her günü bir öncekiyle aynı geçirmek, her zaman aynı işlerle aynı şekilde meşgul olmak sonucunda, beynin kendini bir nevi "tasarruf modu"na aldığını söyleyebiliriz.
COVID-19
Hem viral enfeksiyon açısından hem de pandeminin zorunlu kılmış olduğu evde izolasyondan dolayı beyin sisine neden olan faktörlerden biri olarak koronavirüs de gösteriliyor. Yapılan son çalışmalarla koronavirüsün beyin sisi oluşturma mekanizması daha da aydınlatılmış durumda. Bilim insanlarına göre koronavirüsün, belirli beyin hücrelerine doğrudan saldırıp beyin kan akımını azaltması veya beyinde, beyin hücrelerine zarar verebilecek bağışıklık moleküllerini uyarmasının söz konusu olabileceği düşünülüyor.