Tsunami nedir, nasıl oluşur? Türkiye'de tsunami olur mu?
Japonya, Rusya ve Pasifik ülkelerinde gündeme gelen tsunami, deniz tabanında meydana gelen ani hareketlerle oluşan dev dalgalardır. Peki tsunami tam olarak nedir, nasıl oluşur, neden tehlikelidir?
TSUNAMİ NEDİR?
Tsunami, okyanus veya deniz tabanında meydana gelen ani yer değiştirmeler sonucu oluşan uzun ve yüksek deniz dalgalarıdır. “Tsunami” kelimesi Japonca kökenlidir ve “liman dalgası” anlamına gelir.
Genellikle depremler, volkanik patlamalar, denizaltı heyelanları veya büyük gök taşı çarpmaları sonucunda meydana gelir.
TSUNAMİ NASIL OLUŞUR?
Tsunami, genellikle deniz tabanında meydana gelen büyük ölçekli depremler sonrası oluşur. Bu depremler, deniz zemininin aniden yukarı veya aşağı hareket etmesine neden olur. Bu hareket, büyük miktarda suyun yer değiştirmesine ve yüzeyde dev dalgalar oluşmasına yol açar.
Bu dalgalar açık denizde genellikle fark edilmez çünkü hızı saatte 800-900 kilometreye kadar çıkabilir ama dalga boyu düşük kalır. Ancak kıyıya yaklaştıkça dalgalar yavaşlar, enerjileri sığ sularda yukarıya yönelir ve metrelerce yüksekliğe ulaşabilir.
TSUNAMİ NEREDE GÖRÜLÜR?
Tsunamiler en sık, Pasifik Ateş Çemberi olarak bilinen deprem ve volkan kuşağında görülür. Japonya, Endonezya, Filipinler, Şili, Rusya’nın doğu kıyısı ve Alaska, tsunami riski taşıyan başlıca bölgelerdir.
TSUNAMİ NE KADAR TEHLİKELİDİR?
Tsunami, yüksekliği 1 metreden 30 metreye kadar çıkabilen dev dalgalarla kıyı bölgelerinde büyük yıkıma neden olabilir. Kıyıya ulaşan su kütlesi, evleri, altyapıyı, araçları ve hatta insanları sürükleyebilir. Ayrıca ikinci bir tehlike olarak, ilk dalgadan sonra gelen artçı dalgalar daha yıkıcı olabilir.
EN YIKICI TSUNAMİLERDEN BAZILARI
2004 Hint Okyanusu Tsunamisi: Endonezya merkezli 9.1 büyüklüğündeki deprem sonrası 14 ülkede yaklaşık 230.000 kişi hayatını kaybetti.
2011 Japonya Tsunamisi: 9.0 büyüklüğündeki deprem sonrası meydana gelen tsunami, Fukuşima Nükleer Santrali’nde büyük felakete yol açtı. 20 binden fazla can kaybı yaşandı
TSUNAMİDEN NASIL KORUNULUR?
Kıyı bölgelerde tsunami uyarı sistemleri dikkate alınmalı
Deprem sonrası sahil hattından hızla uzaklaşılmalı
Yüksek yerlere tahliye planı yapılmalı
Yetkililerin yönlendirmeleri takip edilmeli