Rüzgârlardan atımız var: TCG Anadolu
Metin Akgerman
Köşe Yazısı
Rüzgârlardan atım var,
Şimşekten kanadım var;
Göğsümde al yazılı
Gazilik beratım var!
Deniz, deniz, Akdeniz,
Suları berrak deniz!
Karşıda yâr ağlıyor
Gideyim bırak deniz!
TCG Anadolu, yeni Amiral gemimiz olarak donanmamızın envanterine girdi.
Mühendis gözüyle bu projenin daha çok toplumsal fayda üretmesi ve donanmamıza yeni kabiliyetler ekleyebilmesi konusunda beyin fırtınası yapalım.
DENİZ UÇAKLARI
Hatırlayalım, ilk uçak gemilerinde kullanılan uçaklar deniz uçakları idi. Misal 1911'de Fransız donanmasına katılan "La Foudre" gemisinin güvertesinden deniz uçakları kalkardı, inişi denize yaparlardı ve vinç ile hangara alınırlardı. Bu devirde buna gerek olmayabilir ancak benzer çözümleri geliştirmekten çekinmemek lazım. TCG Anadolu'nun hangarında depolanacak, güverte veya sudan kalkacak ve suya inecek bir deniz uçağı tasarlanarak geminin TSK'ya faydası artırılabilir mi? Elbette deniz uçaklarının iniş kalkış yapabileceği hava ve deniz koşulları sınırlıdır ancak Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Marmara denizlerinde yılın bir çok günü operasyona elverişli hava yakalanabilir. Meteorolojik tahminler artık hayli yüksek doğruluktadır ve deniz uçaklarının güvenli işletmesine olanak sağlar. Geminin başı dalgaya verildiğinde ve uygun seyir koşulları sağlandığında, kıç tarafında belki yüzlerce metrelik dalgasız ve deniz uçağının iniş kalkışına uygun bir deniz yüzeyi açılabilir?
NÜKLEER İTKİ'DE TENMAK VE ROLLS ROYCE
Gemiye orta ve uzun vadede nükleer itki kazandırmaya yönelik bazı çalışmaları başlatmakta fayda var. Eski TAEK, yeni TENMAK bu konuda görevlendirilebilir. Rolls Royce'un mini modüler nükleer reaktörleri bu amaç ile değerlendirilebilir. Toryum yakan reaktörlerin bu işe uyarlanmasında bu konuda becerikli Hindistan, Çin gibi ülkeler ile çalışılabilir. Bu gemide olmasa dahi sonraki yapılacak gemilerde bu çözümler denenebilir.
ELEKTRİK PİLLERİNDE SİRO VE ASPİLSAN
Elektrik pilleri konusunda bu işin küresel liderlerinden Farasis ile Siro isimli bir firma Togg ortaklığında kurulmuş idi. Siro'da elektrik pil hücreleri ve bataryaları üretilecek ve geliştirilecek. Askeri alanda pil/batarya çözümleri üreten ise Aspilsan firmamız var. Aspilsan'ın Siro ile işbirliği yapması, Siro'dan elektrik hücreleri satın alması ve kendi tasarladığı askeri platformlara uygun olarak elektrik bataryalarını ve ilgili enerji yönetimi yazılımlarını üretmesi ve TCG Anadolu ve diğer askeri kara, deniz ve hava araçlarımıza bu alanda bir tedarikçi olması uygun olabilir.
SAVUNMA SİSTEMLERİ
TCG Anadolu ve benzeri gemiler, çatışma anında ilk hedef alınacak gemiler olacaktır. Hatta çatışma olmadan dahi mayınlar veya tanımsız sualtı dronları tarafından hedef alınabilirler. Bu tür gemilerin batırılması hem askeri hem de moral olarak çöküş yaratabilir. Bu bağlamda bu ve benzeri gemiler, ağır hasar alsalar dahi tam olarak batmayacak şekilde ve en azından romörklar ile çekilebilir şekilde suda yüzecek şekilde tasarlanmalı veya buna uygun çözümler geliştirilmelidir. Olası hasarlanmalarda gemi içindeki personelin su seviyesinin altında dahi hayatta kalması ve kurtarılması için de ayrıca gerekli teknolojik çözümler, süreç geliştirmeleri ve eğitim tatbikatlarının yapılması faydalı olabilir.
TCG Anadolu'da güçlü elektrik jeneratörleri olması sayesinde bu gemi yeni tip hava savunma lazer silahlarını denemek için uygun bir platform sunabilir.
Geminin genel koruması için sualtı ve süstü dronlarının gemiye sürekli refakat etmesi faydalı olabilir.
DENİZALTI İKMALİ
TSK bünyesindeki denizaltılarının düşman uydu ve hava gözlem araçları tarafından tespit edilmeden açık denizde ikmal yapabilmesi önemli bir beceridir ve bir gerekliliktir. TCG Anadolu büyük bir gemidir ve gerekli uyarlama yapıldığı takdirde açık deniz ortamında alttan denizaltıların gemiye bağlanması, personel değişimi, malzeme, teçhizat ve yakıt ikmali vs. yapılması sağlanabilir. Böyle bir beceriyi bu gemiye kazandırabilirsek denizaltılarımızın da etkinliğini artırmış oluruz ve düşman için tedbir alması zor bir bilinmezi muharebe sahasına sokarak caydırıcılık artırmış oluruz. Ayrıca denizaltı personeli muhtemelen tüm TSK içinde en zor şartlarda ve dar alanda çalışan askeri personeldir ve bu personelin TCG Anadolu da dönem dönem rotasyon halinde dinlendirilmesi ve yedeklenmesi moral ve motivasyon açısından uygun olabilir.
TEKNİK SORUNLAR
Gemi hakkında bazı teknik sorun iddiaları vardır. 100'lerce yıllık denizci millet olan İngilizlerin dahi yeni uçak gemilerinin başına gelenleri gördükten sonra (yepyeni gemi tamir için girdiği tersaneden çıkamıyor bir türlü) herhalde bu konularda TSK için bir ilk olan gemi için biraz müsamaha gösterilebilir. Elbette teknik sorunlar olacaktır önemli olan bu sorunları bir öğrenme ve gelişme fırsatı olarak değerlendirebilmek ve ileri gidebilmektir. En büyük tehlike teknik ve diğer türde sorunların hasır altı edilmesi veya suçlu arama yarışına girmektir. Teknik sorunlar hazinedir ve keşfedenlere ödül verilebilir. (Elbette güvenlik sebebiyle bu sorunların gizli tutulması gerekebilir)
DİJİTAL İKİZ VE MÜHENDİSLİK
Geminin sürekli geliştirilme ve hem gemiye hem donanmaya yeni beceriler kazandırma yolculuğunda, geminin dijital ikizinin sanal ortamda hazırlanması ve çeşitli senaryoların dijital ikizde uygulanması ve gerçek test ile sonuçların doğrulanması uygun olabilir. Özellikle tehlike anları, vurulma, yangın ve batış anları gibi gerçek hayatta test edilemeyecek durumlarda dijital ikiz simülasyonunun öğretileri kritik önemde olabilir.
Donanmamızın uygun bir biriminde, sadece bu geminin süreçlerini, becerilerini ve ekipmanlarını geliştirmek ile görevli bir mühendislik ekibinin oluşturulması faydalı olabilir. ( Muhtemelen dijital ikiz projesinin yönetildiği birimde)
RADAR
Radar konusu bu tür değerli ve büyük gemilerde çok daha önemlidir. Radar sistemlerin gelişmiş olması için özellikle hızlı hava hedeflerini takip edebilmesi ve hedefleyebilmesi gerekir. Bunun için çok hedefi aynı anda takip edebilmek gerekir. Bunun için de yüksek enerji kaynağı ve AESA tipi çoklu radar alıcı hücreleri gerekir. Aksi durumda en basit İHA lar dahi radarları oyalayabilir ve diğer araçlara saldırı kanalı açabilir. Geleneksel tipte radarlar ne kadar yüksekte olursa görüş alanları ( Dünyanın yuvarlak olmasından dolayı ufuktaki gemilerin yüksekten görülmesi gibi) o kadar artar. Açık denizdeki radar imkanlarının artırılması için civarda uçurulacak radar İHA ları veya gemiye bağlı zeplin tipi radar alıcı sistemleri devreye alınabilir. İlgili zeplin, küresel konumlandırma sistemi olarak da bölgedeki TSK birimlerine (uydu bağımsız) konum bilgisi sağlayabilir.
UYDU HABERLEŞMESİ
Türkiye'nin hem İMECE gibi yerli gözlem (casus) uyduları mevcuttur hem de haberleşme uyduları mevcuttur. Bu uydular ile geminin iletişimi gerektiğinde kurulabilmelidir. İMECE'nin dünya çevresindeki dönüş rotasına bağlı olarak belirli zamanlarda ve konumlarda fotoları /verileri TCG Anadolu'ya indirmesi sağlanabilir. Ayrıca iletişim uydularının bir transponderları gerektiğinde gemiye dönerek sürekli ve eşzamanlı veri iletişiminin gemi ve Ankara arasında kurulması sağlanabilir. Çeşitli ülkelerde görev yapan büyükelçilerimizi veya yabancı diplomatları dönem dönem güvenli ve 3. taraflarca dinlenemeyecek şekilde Ankara ile uydu üzerinden görüştürebilir.
TCG Anadolu'nun uydu bağlantısı özelliği sayesinde muhtemelen sadece kendi radar görüş imkanları değil, tüm bölgedeki sabit ve mobil radarların görüş verileri indirilebilir ve geminin azami durumsal farkındalık kazanması sağlanabilir. Ayrıca gemi bu verilerin ilgili kısımlarını da benzer uydu bağlantısına sahip olmayan diğer ilgili denizaltı ve deniz araçları ile paylaşabilir.
BAKIM VE KATMANLI İMALAT
Bu tür gemilerde ileri mühendislik becerisine sahip bir bakım ekibi ile gemiye ilave operasyon süresi kazandırılabilir ve bir çok geliştirme, tamir ve uyarlama işleri seyir halinde yapılabilir. Bakım işleri konusunda Türkiye genel olarak Avrupa'dan ileridedir, bu becerileri gemiye de yansıtabilmeliyiz. Hatta geminin hangarında bazı askeri deniz araçları için havuzlama ve bakım hizmeti dahi belki bazı durumlarda sağlanabilir.
Geminin kendi komponentleri, silah ve mühimmatları ve civardaki donanma unsurlarının bakım ve yedek parça işlemleri için TCG Anadolu'da katmanlı imalat atölyesinin kurulması ve değişmesi muhtemel parçaların sayısal modelleri hazırlanarak ilgili parçaların gerektiğinde hızla üretilebilir hale getirilmesi faydalı olabilir.
TPAO İLE İŞBİRLİĞİ
Oruç Reis gibi TPAO'nun bazı gemileri sismik veri toplarlar. Bunun için bu gemiler arkalarından özel kablolar çekerler. TCG Anadolu'da yeterli hangar kapasitesi, enerji üretimi ve itki gücü mevcuttur ve gerektiği durumlarda muhtemelen sismik veri toplama ve sualtı haritalama amacıyla kullanılabilir. TPAO denizin 3000 metre altında yüksek mühendislik becerileri gerektiren işler yapmaktadır, deniz tabanına kuyu başı platformları monte etmektedir. Bazı uzmanlıkların TPAO ve DKK arasında paylaşılması faydalı olabilir. Daha genel olarak TPAO genel müdürü Murat Han Bilgin ile görüşülerek TCG Anadolu'nun hangi konularda TPAO'ya destek olabileceği konusunda görüş alınarak gerekli adaptasyon sağlanabilir. TCG Anadolu 7/24 düşman adalarına askeri çıkartma yapmayacağına göre yılda 15-20 gün TPAO'nun projelerine destek verecek şekilde becerilerini artırabilir. Benzer şekilde TPAO'nun deniz dibinde edindiği becerileri donanmamız deniz dibindeki deprem jeolojisi, güç kabloları, telekom kabloları böcekleme ile ilgili çalışmalarda, kurtarma operasyonlarında ve diğer deniz dibi askeri projelerinde kullanabilir.
GYROCOPTER ENTEGRASYONU
Gyrocopter isimli hızla yaygınlaşan küçük bir helikopter sınıfı var. Turizm amaçlı kullanılıyorlar ve fiyatları hayli ucuz. Genelde iki kişilikler, dört kişilikleri de var, denize inip kalkan modelleri de var. Küçükler, az yer kaplıyorlar. Bazı ordularda askeri modelleri de var ve kullanımdalar. Bizim Jandarmamız da bunlardan kullanıyor. Bu Gyrocopter konsepti TCG-Anadolu'ya ilave beceriler kazandırmak için hayli uygun. İlk etapta ithal gyrocopterler ile başlanabilir, zaman içinde yerli modeller kullanıma alınabilir. Muhtemelen bunlarla denizaltıların da gövdesine iniş yapılabilir.
ÇIKARTMA TEKNESİ
Geminin donanmaya büyük beceri sağlayan özelliklerinin başında, kıç tarafının batarak çeşitli yüzer araçların hangara alınabilmesi gelmektedir. Bu kabiliyet ile yüzer kara araçlarının yanı sıra beli özel tasarımlı denizaltı araçları da hangara alınabilir. Ayrıca bu hangar kapı boyutlarına uygun tasarlanacak çeşitli ek becerileri olan çıkartma tekneleri ile bu operasyonların hızı ve etkinliği artırılabilir. Fransızların benzer sınıftaki ( Mistral) gemilerinde bu imkan bulunmaktadır. Ayrıca bazı donanmalarda bu sınıftaki gemilerde hovercraft tipi askeri çıkartma araçları da kullanılabilmektedir.
DİPLOMATİK ZİYARETLER
Geminin Akdeniz başta olmak üzere belirli limanlara diplomatik ziyaret yapması, resepsiyon vermesi ve hatta ilgili ülkedeki Türk vatandaşlarının ziyaretine sınırlı şekilde açılması makul olabilir. ( Misal Southampton veya Portsmouth liman ziyareti)
SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
Gemiyi sürekli olarak yerli radar, torpido, füze vs. sistemleri uyarlaması için bir deneme platformu olarak kullanmakta fayda olabilir. Geminin her havuza alınması sürecinde rutin tamir işlerinin yanı sıra gemiye yeni becerilerin eklenmesinde fayda olacaktır. Havuzlama ve bakım sürelerinde de inovasyona ihtiyaç olabilir çünkü tersanede geçecek sürede geminin yedeği görevde olmayacaktır.
DENGE KANATÇIKLARI
Bu tür içinde büyük bir delik/hangar olan gemiler özellikle boşken tehlikeli şekilde dengesiz olabilirler. Gemiyi çeşitli hava şartlarında stabil tutan yanda, sualtında kanatçıklar vardır ve bu kanatçıklar yazılım ile otomatik yönetilirler ve geminin dengesini sağlarlar. Bizim gemi İHA operasyonlarında kullanılacağından ilave denge sistemlerine ihtiyaç duyabilir. Kanatçıkların yazılımını gerçek meteorolojik şartlara göre uyarlamak veya yazılımı yapay zeka ile öğrenen ve adapte olan bir hale getirmek gerekebilir. Ayrıca İHA'ların iniş ve kalkış gereksinimlerine göre farklı yerlere ilave kanatçıklar veya aynı yere daha büyük kanatçıklar gerekebilir.
ASKERİ TERSANELER
Gemiyi üreten Sedef tersanesi haricinde askeri tersanelerimizin de tedarikçi olarak bu tür projelerde kritik komponentlerinin sağlanmasına katkıda bulunması hedeflenebilir. Harcı alem imalat bilgileri sivil tersanelerde tutulabilir ancak kritik askeri teknolojileri ve gizli tasarımları kamunun tersanelerinde tutmakta fayda olabilir. Benzer projelerdeki gemileri sivil tersane bitirdikten sonra askeri tersanede gizli bazı özelliklerin eklenmesi sağlanabilir.
DENİZ BİYOLOGLARI VE ARAŞTIRMACILAR
Geminin açık deniz görevleri sırasında uygun olan dönemlerde gemide araştırma amaçlı bazı sivil personellerin de (gerekli güvenlik sertifikası olan) çalışması için gerekli ortam sağlanabilir. ( Misal deniz biyologları vs.). ( Misal İngiltere'de bir çok iş için ulusal güvenlik sertifikası aranmaktadır ve bir çok türü ve aşaması vardır.)
DENİZKURDU 23
Denizkurdu tatbikatlarını genelde her iki senede bir Mayıs ayında TSK yapmaktadır. Son tatbikat 2021 Mayısında yapılmıştır. TCG Anadolu'nun ve donanmaya katılan yeni diğer araçların savaş ortamı becerilerini bu tatbikatta gözlemleyebilmek faydalı olabilir.
TATLI SU ÜRETİMİ
Uçak gemisi benzeri büyük askeri gemilerde ve aylarca suyun altında gizli kalan denizaltılarda, deniz suyundan içme suyu üreten ve çok enerji tüketen sistemler hayli önemli hale gelirler ve ilgili geminin uzun süre kesintisiz görev yapmasına olanak sağlarlar. İdeal olarak nükleer enerjiden bu tatlı suyu üretme prosesleri çalıştırılır. TCG Anadolu'da muhtemelen bu sistem mevcuttur ve ideal olarak sistem kapasitesinin bölgedeki diğer donanma unsurlarına ( başta denizaltılar) ikmale yetecek seviyeye getirilmesi ve zaman içinde yerlileştirilmesi faydalı olabilir.
GPS İLE POZİSYON SABİTLEME
Açık denizde bu tür gemilerin sabitlenmesi için başa ve kıça genelde GPS alıcısı konur ve ilgili alıcılar arasındaki mesafe sabit olduğu için ilgili GPS sinyali uydusu geminin pozisyonunu, yönünü tam olarak tespit edebilir ve gemilerin uydu kontrollü olarak yüksek hassasiyetli konumlandırılması sağlanabilir. Bu durum özellikle İHA ların otomatik inişi için önemli olabilir.
İNİŞ PROJEKTÖRLERİ
Gemi üzerine insanlı ve insansız inişlerde hava aracına iniş açısı sağlayan özel projektörler sıklıkla kullanılır. Bu projektörler farklı seviyelerde farklı renkte ışık hüzmesi saçarlar ve hava araçları alçak ve yüksek renk gösteren ışıklar arasındaki güvenli ışık rengini takip ederek güvenli iniş yapabilirler. Bu projektörlerin deniz şartlarından etkilenmemesi için ayrıca konum sabitlemesi yapılır. Bu sistemi de yerli imkanlar ile geliştirmekte ve diğer İHA/SİHA pistlerine eklemekte fayda olabilir. Renk yerine farklı frekansta sinyaller de kullanılabilir.
GEMİDE KONFOR
TCG Anadolu'nun sağladığı konfor, sosyal imkanlar, spor salonları vs. açısından ABD'li gemilerden aşağı kalmamasını sağlamak gerekir. Uzun vadede bu durum nitelikli personeli TSK bünyesinde tutmaya yardımcı olur, sadakati, moral motivasyonu artırır. TSK bünyesine katılacak gençler için de Bahriye'yi seçme oranını artırır.
AZİMUT İTKİ PODLARI VE POMPALAR
Bu tür gemilerde muhtemelen ithal olan bazı pahalı ve kritik akşamlar vardır. Misal 360 derece dönen pervane kapsülleri ( Azimut podları), jeneratörler, pompa sistemleri vs.. Bu ekipmanların bozulması durumunda üreticiden aylarca malzeme beklemek yerine bunların yerli sanayi tarafından üretilmiş yedekleri kullanılabilir mi? Bu konuda yerli sanayiye proje vermeye başlamakta fayda olabilir. Yeni yapılacak modeller için böylece yerli tedarikçiler hazırlanabilir. Rutin bakımlarda da çeşitli ekipmanların yerli muadilleri ile yenilenme politikası değerlendirilebilir. Azimut podları özellikle hem kritik bileşenlerdir hem de diğer donanmalarda bazı teknik sorunlar yaşamışlardır. Bu podların yerlileştirilmesi öncelikle ele alınabilir.
Bu sınıftaki gemilerde içerideki hangarı veya ballast tanklarını hızla doldurup boşaltmak için elektrikli dev pompa sistemleri kullanılır. Bu dev ve pahalı pompa sistemlerinin çeşitli görevlerde farklı amaçlarda kullanılabilmesi sağlanabilir mi?
RAMPA
Geminin baş tarafındaki rampa benzeri yükselti çoğu durumda faydalı olmakla beraber bazı dezavantajları da vardır. Sabit kanatlı araçların kullanımı için bu rampanın yanına ( paralel değil, acılı) belki bir ilave yapılarak iniş ve kalkışlarda kullanılabilecek düz bir ilave pist alanı kazanılabilir. Bu gemide olmasa dahi sonraki tasarımlarda değerlendirilebilir.
LHD'DE MİLLİ SINIFI TASARLAMAK
Gemiyi bir süre kullandıktan ve her türlü testi tamamladıktan sonra ( misal bir sene) kazanılan tecrübe ışığında ve yeni ihtiyaçlara göre yerli tasarımlı bir LHD gemi ile kendi sınıfımızı oluşturabiliriz. Mısır, Fransa'dan Rusya için üretilmiş 2 adet Mistral tipi gemiyi almıştı ve kullanıyor. Mısır'ın gemilerini de inceleyip yeni tasarımı sonlandırmakta fayda olabilir. Diğer taraftan unutmamak lazım ki Türkiye'nin Fransa, ABD veya İngiltere gibi dünya denizlerinde onlarca sömürge adası (veya ülkesi) yok ve bu tür yüksek işletme maliyetli gemileri üretme kararı almadan yeterli faydanın sağlanacağını garantilemeliyiz.
SAVARONA İLE SEYİR
Geminin Savarona ile yan yana yüzdürülmesi ve Savarona'nın ne yapılacağına hükümetin artık karar vermesi faydalı olabilir. Savarona 2'nin de yapımına başlanabilir. İlgili yazı için:
DİĞER
Gemiye denizaltı kurtarma becerisi kazandıracak ekipmanlar eklenebilir mi?
TSK'da kullanılan tüm helikopter tipleri bu gemiye iniş yapabilecek midir? Özellikle Chinook'ların inebilir yapılmasında fayda olabilir.
DENİZ MÜZESİ
Beşiktaş’taki Deniz Müzesi'nde TCG Anadolu için ve donanmaya yeni girecek olan yeni deniz araçları için bir oda ve görseller hazırlanabilir ve müzenin turistik çekimi artırılabilir. Ziyaretçilerin kullanımı için simülasyon odaları ve AR/VR gözlükleri ile sanal ziyaret imkanı hazırlanabilir.
YAPTIRIM VE TOGG
TPAO ve savunma sanayindeki bazı kamu personelimize karşı bazı ülkelerce çeşitli yaptırımlar, seyahat yasakları, tehditler devreye alınmıştır. Bu personellerin hayatları, yaptıkları kamu hizmeti dolayısı ile bu ülkelerce kısıtlanmakta, baskılanmakta ve bu kişiler üzerinden milli projelerde çalışan diğer kamu personellerimize de üzeri örtülü mesaj ve ayar verilmektedir. Bu şekilde yabancı ülkelerin hedefindeki kamu personellerimize minnetimizi göstermek için bu personellere misal TOGG arabalarından hediye edebiliriz. Bu sayede diğer kamu görevlilerimizi milli projelere sahip çıkmakta cesaretlendirmiş oluruz.
SİYASİ İRADE
Güçlü bir ordu, güçlü bir millet, gelişmiş bir Türkiye için gerekli siyasi iradenin temini, istikrarı ve güvenliği için Vatan Partisi'nin ilk seçimlerde hükümet ortağı olması sağlanmalıdır.
