Metin Akgerman

Türkiye'de trafik sigortaları konusunda problem var mıdır? Evet vardır. Vatandaşın şikayeti kaskoların pahalı olması ve fiyatlarının özellikle yabancı para kur artış dönemlerinde hızla artmasıdır. Sigortacıların şikayeti kasko ürünlerinin kar üretmemesi, zarar üretmesi ancak geniş müşteri tabanından dolayı, farklı ürünleri satabilmek için satışının gerekmesidir. Sigorta firmalarının diğer şikayet konusu ise sahte hasar talepleri ve hatta kaza tutanakları ile sistemin suistimal edilmesi ve sigorta firmalarının dolandırılmasıdır. Kamu yönetimi açısından bakarsak, mevcut sigortacılık uygulamaları, genel trafik sisteminin daha üst emniyet ve kalite seviyesine çıkmasına pek hizmet etmez. Sistemin esası, müşterinin hasarını karşılamak ile kısıtlı kalmıştır.

İngiltere'de de trafik sigortacılığı sisteminde bir çok sorun vardır. Pahalılık, dolandırıcılık sorunları mevcuttur. Hasar talepleri sonrasındaki bekleme ve tamir süreleri Türkiye ile karşılaştırılamayacak seviyede uzundur. Sigortacılık ve trafik düzenlemelerinin tarihçesi daha eski olduğu için daha ileri seviyede olduklarını ve bazı konulardaki iyi uygulamalarının Türkiye'ye aktarılabileceğini düşünüyorum.

Herhalde ilk yapılabilecek ve en kolay yapılabilecek konu trafik sigortası ve kaskoyu birleştirmektir. İki ayrı tipte sigortaya gerek yoktur. Misal Motorlu araç sigortası ( MAS) olarak tek bir zorunlu poliçe üretilebilir ve bu MAS'ın temel, kapsamlı ve tüm risk seviyeleri pazarlanabilir. Elbette temel seviyedeki amaç, mevcut trafik sigortası gibi karşı tarafın ve kamunun zararını karşılamaktır. Kapsamlı seviyede farklı seçenekler sunulabilir ve tüm risk seviyesinde en üst düzey risk koruması sunulabilir. Kamu faydası için birincil önemde olan konu, temel sigortanın, motorlu araç kullanıcılarına 100% seviyesinde yayılmasıdır.

Geçende İyi Parti genel başkanı M. Akşener, K.Kılıçdaroğlu'nu ziyarete gitmiş, basına kapalı görüşmüşler. Oradan Akşener, Türk siyasetinin diğer güzide isimleri Babacan ve Davutoğlu'nu ziyaret edecekmiş, temmuz başında çalışma yemeğine davet edecekmiş vs.

Bunları okurken nedense aklıma geldi... Yeni Türkü’nün ne güzel şarkısıdır. Hatırlar mısınız?

Sonda yazacağımız önerileri baştan yazalım ve arkasından girizgah yapalım.

Bu aralar ( Haziran başı 2022 itibariyle diyelim) İngiltere'de politika ve ekonomi alanında neler olup bitiyor, gözlemlerime dayanarak paylaşmak isterim. Amaç, bu gelişmelerden yola çıkarak Türk politika yapıcılara birkaç öneri sunabilmek. Okuyuculara konu başlıklarına bir göz atıp ilgilendikleri kısmı okumalarını öneririm.

Cumhuriyet'in 10. yıl kutlamalarını ve hazırlıklarını hatırlayalım. Genç Cumhuriyet 10 yılda büyük işler başarır. Türk Devrimi'nin yarattığı nesli yücelten, milletin çalışma azmini, coşkusunu artıran, neredeyse sıfırdan yaratılan çağdaş Cumhuriyet'in başkenti Ankara'yı şereflendiren kutlamalar hazırlanır.

1933'E GİDELİM

10.yıl dönemine, 1933'e gidelim. İsmet İnönü'nün başbakanlıkta (kısa bir kesinti dönemi hariç) 10.yılı , Atatürk'ün reisicumhurluktaki 10. yılı. Büyük sanayi atılımları devam ediyor. 33'de Sümerbank kuruluyor, Türk Hava Yolları kuruluyor. Demiryollarının devletleştirilmesi tamamlanmış ve 17 yılda demiryolu uzunluğu 2 katına çıkartılıyor. Kayseri uçak fabrikasında, Alman Junkers ortaklığı ile başlayan uçak üretimi farklı lisanslar alında devam ediyor.

İttihat ve Terakki'nin tarihi merkezi, yani Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönem (1908-1918) fiilen yönetildiği tarihi bina bugün yıkılmış ve otopark yapılmış durumda.

Bugün 21 Mayıs. İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC), askeri tıp öğrencileri tarafından 21 Mayıs 1305 veya bugünkü takvim ile 3 Haziran 1889'da kurulmuş. Birkaç gün sonra kuruluşunun 133. yıldönümününde İTC'yi saygı ile anacağız.

İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) veya Fırkası. Bugünün Türkçesi ile "Birlik ve İlerleme Partisi" olarak çevirebiliriz. İTC hareketi toplumda geniş şekilde örgütlenmiştir, 1908 devrimine imzasını atmıştır, Osmanlı'nın yarı sömürge halinden çıkması için mücadele etmiş ve Cumhuriyet devriminin yolunu açmıştır. Atatürk'te bir dönem İTC ile yoldaşlık yapmıştır.

Rize-Artvin havalimanı yapıldı hayırlı olsun. Kimine göre bu yatırım pek de gerekli değildi ve popülist amaçlar için yapıldı. Rize merkezden, Trabzon havalimanı sadece 1 saat. Yeni havalimanının Rize'nin az doğusunda olmasından dolayı yaratılacak fayda belki 45 dk. Bu derece küçük bir fayda için milyarlarca lira dağa taşa gömüldü ve belki 5 havalimanı parasına deniz doldurularak hayli küçük bir yerleşim yerine büyük bir siyasi yatırım yapıldı.

Geçenlerde birkaç günlüğüne iş için Dublin'deydim. Bu yazıdaki amacım, bazı gözlemlerimi paylaşmak ve Türkiye-İrlanda ekonomik ilişkilerini geliştirebilecek önerilerde bulunmaktır.

İrlanda'nın başkenti ve en büyük şehri Dublin, ikinci şehir Cork. İrlanda ekonomisi hızlı yükseliş içinde. Ülke özellikle ABD'ye büyük miktarda ( yılda 60 milyar USD) ihracat yapıyor. İhracatın lokomotifi ilaç sektörü. Global ilaç üreticileri genelde güneydeki liman şehri olan Cork şehri çevresinde bulunuyor. İlaç veya daha genel adıyla 'farma' dan (hayli) sonra bilişim, gıda (özellikle alkollü içkiler), turizm, telekom, havacılık sektörleri geliyor.

İrlanda'da kişi başı gelir 90 bin dolar civarlarında ve Avrupa’nın en zengin (kişi başı gelir hesabıyla) ülkesi haline gelmişler.( Lüksemburg'u ülkeden saymıyorum). 5 milyonluk nüfus ile 560 milyar USD milli geliri (PPP) üretebilmekteler. Brexit ile beraber Birleşik Krallık ‘tan İrlanda'ya bazı firmalar taşınmış ve bu da ekonomiyi hızlı büyüten faktörler arasında.

Büyük şehirlerde yaşamaktan bunalan ve küçük, daha küçük ve hatta en küçük yerleşim birimine doğru hayatını kaydırmaya çalışan veya bunu ileriki yıllar için hayal eden birçok vatandaşımız ve gurbetçimiz mevcut. Sadece Türkiye'de de değil, dünyada da birçok yerde bu böyle.

İngiltere'de yaşayan Türk arkadaşlar ile konuştuğumda genelde emeklilik planları Türkiye'de küçük bir köy veya sahil kasabası... Emekliliği geçelim, üretken çalışma çağında olup kırsala kaçmayı hayal eden ve bir kısmı bunu çeşitli fedakarlıklar ile gerçekleştiren bir hayli tanıdık var etrafımda. Kimi zeytincilik hayalinde, kimi şarapçılık, kimi hayvancılık, kimi fıstık ağacı fizibilite hesabı yapıyor kimi cevizden gidiyor. Tarzan gibi dağ başında yaşamak istemiyorlar, derli toplu, sosyal hayatın ve temel hizmetlerin aksamadan verildiği, hayatın ucuz olduğu küçük köylerde yaşamak istiyorlar. Bu arkadaşların 90% kadarı için maalesef bu hayaller gerçekleşmiyor.

Kalite tasarım ile başlar. Bu yazının amacı, Türkiye'de daha mutlu ve üretken hayatlara imkan vermek için alternatif kırsal yaşam mekanlarının kavramsal tasarımını tartışmaya sunmaktır. En azından üzerinde tartışılabilecek değerde bir konu olduğunu düşünüyorum.

Elektrikli araçların Türkiye otomobil pazarında kullanılmaya başlanmasında taksilere öncelik verilmesi gerekiyor. Bu yazıda bu tezi savunacağım.

TOGG projesi plana göre devam ediyor. TOGG satışa başladığında muhtemelen taksiler öncelikli olmayacak. TOGG 2023 ortasında yollarda tek tük görülmeye başlanacak ve muhtemelen 2024 ortalarından itibaren kayda değer miktarda TOGG yollarda görmeye başlarız. TOGG'ların taksi olarak pazara sürülmesi marka imajını zedeleyebilir. Muhtemelen ilk birkaç sene bu araçların taksi olarak satışı yapılmayacaktır, veya çok kısıtlı miktarda taksi olarak görebiliriz.

Alen Juiye (Alain Juillet) eski DGSE başkanı. DGSE Fransa'nın CIA'si yani dış istihbarat birimi, yani en önemli istihbarat kurumu.

Alen geçenlerde, mart ortasında, bir Youtube kanalında (bakınız bağlantılar) açıklamalarda bulundu, bana ilginç geldi ve bu çeviri ağırlıklı yazıyı hazırlamaya karar verdim.

Alen bir Türkiye dostu değildir. Söyledikleri içinde doğrular, yanlışlar ve kısmen-doğrular olabilir. Belirli olayların sebep-sonuç ilişkilerini kasıtlı olarak çarpıtmak veya esas faktörü gizlemek istiyor olabilir. Şüphecilik ile okumanızı tavsiye ederim. Alen bu konuları çıktığı programlarda anlatıyor ve bu mesajlar milyonlarca insana ulaşıyor. Alen saygın bir isim, birçok ulusal nişan, şövalyelik unvanları vs. sahibi ve anlattıkları takdir görüyor.

Bu konu hakkettiği önemi medyamızda bulamıyor. Yüzeysel, harcıalem bilginin bir kademe derinine bu yazıda inebilirsek, politika yapıcıları bu konudaki çalışmaların kapsam ve niteliğini sorgulamaya yönlendirebilirsek, yazı amacına ulaşmış olacaktır.

ÇAĞIN YASAK ELMASI: KULLANICI VERİLERİ

Ulusal güvenliğimizi sağlamak için her ülkenin yapmakta olduğu gibi bizim de sayısal istihbarat kabiliyetimizi artırmamız gerekiyor. Bu konuda muhtemelen en ileri ülke ABD olsa gerek. Bigtek ( Big tech) dedikleri büyük teknoloji şirketleri ( Apple, Google, Facebook, Amazon, Microsoft, Youtube, Twitter, Cisco, Zoom, Whatsapp, Instagram, Linkedin, Oracle, Anti Virüs firmaları, Harita yazılımları, Gmail E-Posta servisleri, Amazon Web Servisleri, Veri tabanı yazılımı firmaları vs..) hepsinin merkezi ABD de. Zaten bu firmaların bir kısmı aynı grup veya patronaj sahipliği altında.

Fransız petrol üreticisi Total’in Rusya’daki faaliyetleri rutin olarak devam ediyor. Her ne kadar Rusya’ya son dönemlerde artan şiddetle finansal ve ekonomik ambargolar ve yaptırımlar uygulanmakta ise de anlaşılan Fransa pek üzerine alınmıyor. 

Total Enerji CEO’suna geçende sordular, “Rusya faaliyetlerinizi askıya alacak mısınız? Rusya’daki varlıklarınızı, gaz sahası ortaklık hisselerinizi satacak mısınız?”  CEO, katılmayacaklarını ve en üst seviyede (Macron’u kast ediyor) bu konuda onay aldığını açıkladı.

Batılı kapitalist sistemin göbeğindeki birçok Fransız firması da benzer açıklamalar yaptı. Fransız Auchan grubu yaptırımlara katılmıyor, Fransız Renault (Avtovaz) katılmıyor, Leroy-Merlin katılmıyor, Dekatlon katılmıyor, Fransız bankası Societe Generale (Rosbank) katılmıyor, Alstom katılmıyor, İsviçreli Nestle katılmıyor. Bu firmaların aktiviteleri kuşkusuz tedarik zinciri ve ödemeler sistemindeki kısıtlamalardan dolayı etkilenecek ancak büyük ölçüde şu zor günleri kalıcı zarar görmeden idare etme peşindeler. Renault, her ne kadar çekilmeme niyetindeyse dahi parça tedarik edemediği için üretim tesisleri çalışamaz durumda.

Bu yazıya başlamadan şöyle bir ara başlıklara göz atmanızı ve ilginizi çeken kehanet alanlarını okumanızı tavsiye ederim.

İstanbul'da mesai sonrası işten çıktınız, saat 18.00'de Beşiktaş'tan yolcu vapuruna bindiniz, akşam yemeği vapurda, kamaranızda biraz Ulusal TV izlediniz, sonra uyudunuz. Sabah deniz manzaralı bir kahvaltı ve saat 10 da Sivastopol'dasınız. Limanda indiniz, iş veya turistik gezi her neyse günü geçirdiniz, akşam 6 da limandan vapura bindiniz, sabah 10 da Beşiktaş’tasınız. Veya hafta sonu Sivastopol ‘da geçirdiniz, pazar akşamı bindiniz, pazartesi sabahı İstanbul. Nasıl program? Fena değil, değil mi? İstanbul iş hayatının stresine kısa bir mola vermek, ara sıra bünyeye iyi gelebilir.

Var mı böyle bir servis? Zannetmiyorum. İstanbul'dan Sivastopol'a feribot seferleri bir aralar vardı ancak elbette 16 saatten uzun süreler söz konusu. Kırım Rusya'ya geçtikten sonra zannetmiyorum seferlerin çalıştığını.

Böyle bir gemi seferi neden yok? Bir sebebi Kırım'ın Rusya'ya geçmesi ve Türkiye'nin Kırım'ı Ukrayna toprağı olarak tanımasından dolayı yok. İkinci sebep ise 434 deniz mili olan mesafeyi 16 saatte geçebilmek için 27 deniz mili ile gidecek bir yolcu vapuru gerekli, bu da bizde yok.

Çin Lideri, Çin markası ve Çin yapımı Hongqi kullanıyor,

Alman Lider, Alman markası ve Almanya yapımı Audi kullanıyor,

Amerikan Lideri, Amerikan markası ve Amerikan yapımı Cadillac kullanıyor,