Beyni yok sanılıyordu, tüm vücudu beyin çıktı!

Mor deniz kestanesi (Paracentrotus lividus) üzerinde yapılan hücre haritalaması, bu canlıların omurgalılardaki merkezi sinir sistemine benzeyen genler taşıdığını gösterdi. Ayrıca, göz yerine vücuda dağılmış, insan retinasına benzer ışığa duyarlı hücrelerin keşfedilmesi bilim dünyasında şaşkınlık yarattı.

BEYİN YAPISINDAN YOKSUN OLDUKLARI İÇİN “İLKEL” KABUL EDİLİYORLARDI

Denizyıldızı, deniz hıyarı ve deniz kestanelerini içeren derisidikenliler filumu, uzun süredir merkezi bir beyin yapısından yoksun oldukları için “ilkel” kabul ediliyordu. Geleneksel görüş, bu canlıların sadece birbirine bağlı, merkezi bir işlem birimi olmayan, radyal bir sinir ağına sahip olduğunu öne sürüyordu. Ancak Museum für Naturkunde Berlin’den Dr. Jack Ullrich-Lüter liderliğindeki ekip, mor deniz kestanesi üzerinde yaptığı araştırmayla tüm bu görüşleri sorgulattı.

TÜM VÜCUT BEYİN ÇIKTI

Araştırmacılar, canlı metamorfoz geçirdikten kısa bir süre sonra her hücresini haritalamak için tek hücreli gen ifadesi analizlerini kullandı. Bu analizler, deniz kestanesinde beklenmedik derecede çeşitli nöronal hücre tiplerini ve omurgalılara özgü sinir sistemi genlerini ortaya çıkardı. Yüzlerce farklı nöron tipi, omurgalıların merkezi sinir sisteminde bulunan genleri ve derisidikenlilere özgü "kafa" ile ilgili genleri taşıyordu. Bu durum, deniz kestanelerinin vücuduna yayılmış, entegre ve beyin benzeri bir sisteme sahip olduğunu gösteriyor.

Çalışmada ayrıca, deniz kestanesinin yüzeyine dağılmış, insan retinasına benzeyen ışığa duyarlı hücreler bulundu. Bu hücreler, göz gibi tek bir organda toplanmak yerine, hayvanın tüm vücuduna yayılmış durumda.

SİNİR SİSTEMİNİN EVRİMİ

Elde edilen bulgulara göre, deniz kestaneleri “beyinsiz” değil; sinirsel donanımları tüm vücuda dağılmış, merkezi bir sinir sistemi olmadan bile beyin benzeri bir organizasyon geliştirebilen canlılar. Araştırmayı yürüten Dr. Jack Ullrich-Lüter, “Sonuçlarımız, geleneksel bir merkezi sinir sistemine sahip olmayan hayvanların bile beyin benzeri bir organizasyon geliştirebileceğini gösteriyor. Bu, karmaşık sinir sistemlerinin evrimi hakkındaki düşüncelerimizi kökten değiştiriyor.” dedi.

Çalışma, Scientific Reports’ta yayımlandı.