ABD, Libya'daki silahlı grupları kendi himayesinde birleştirmek istiyor

Birkaç hafta önce Libya'nın başkenti Trablus'un batısındaki Zaviye kentinde bir petrol rafinerisi yakınlarında geçici Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı milis gruplar arasında silahlı çatışmalar yeniden başladı.¹ Yerel basında çıkan haberlere göre Başbakan Abdülhamid Dibeybe, şehirdeki milisler arasındaki çatışmaları durdurmak ve yerel rafinerinin kontrolünü ele geçirmek üzere Amerikan Amentum şirketine bağlı silahlı birlikleri bölgeye gönderdi. Zaviye kentinde bulunan petrol rafinerisi, ülkenin en büyüğü konumunda, başkente 50 km uzaklıkta ve üretim kapasitesi günde 120 bin varile ulaşıyor.

Zaviye'deki çatışmalar nedeniyle Libya'nın batısındaki şehir ve bölgeler birkaç gündür dizel yakıta erişimden mahrum.²

Şehir sakinleri, nüfuz alanları ve kaçakçılık yolları için sürekli mücadele eden gruplar arasında çatışmalara sık sık tanık oluyor. Bu durum aynı zamanda Batı Libya'daki askeri gerilimi de arttırıyor. Bu, devam eden siyasi çıkmaz ve ülkedeki krizi ve bölünmüşlüğü sona erdirecek bir çözüme ulaşılamadığı bugünkü koşullarda, rakip gruplar arasında silahlı tırmanış emarelerinin her an ortaya çıkabileceğinin açık bir kanıtı.

ABD’DEN ADIMLAR

Libya hükümetinin teorik olarak ülke topraklarında her türlü düşmanlık ve şiddeti reddetmesi ve bütün askeri yapıları birleştirme çalışmalarına devam etmesinin ardından Abdülhamid Dibeybe, Batı Libya'da birleşik bir ordu kurma çalışmalarına başladığını söyledi. Bu grupların birleşmesi, Trablus'taki silahlı grupları güçlendirmeye çalışan ABD'nin rızası ve aktif katılımıyla gerçekleşiyor. Söz konusu birleşmeyi ve yeni gücün eğitilmesini denetlemek üzere ABD, hükümet yüklenicisi Amentum'dan eğitmenleri Libya'ya gönderdi. Amentum'un Libya'ya varışının arifesinde, şirketin operasyonlardan sorumlu kıdemli başkan yardımcısı John Bozarth Trablus'ta görüldü.

Hükümet ayrıca Mitiga havaalanı ve Trablus limanının bir Amerikan şirketine devredilmesine hazırlık olarak boşaltılmasını öngören bir kararname yayınladı.³ Gerekli karargâhlar kurulduktan sonra ilave bir danışman grubunun daha gelmesi bekleniyor.

Washington Ulusal Birlik Hükümeti'ne oynuyor ve ülkeyi birleştirme ve Libya krizini siyasi olarak çözme çabalarına yönelik kamuoyu desteğine rağmen ülkenin batısındaki güç bloğunu doğusundakiyle olası bir silahlı çatışmaya hazırlıyor. ABD, özellikle de dünyanın başka bölgelerindeki küreselci etkinin diğer bölgesel güçler lehine gerilemeye başladığı bir dönemde, Libya'yı kendi nüfuz alanına dönüştürmek için yeni bir strateji izliyor.

BATI LİBYA'DAKİ ABD POLİTİKASI

Bazı yetkililerin açıklamaları, özellikle iki yıl önce askeri ve güvenlik alanına girmelerinden bu yana, daha önce reddedilen grupların rolünün kabul edildiğini ve düzenli askeri kuruma bağlı güçler olarak yasal ve siyasi örtü altında etkilerini genişletmelerine izin verildiğini açıkça ortaya koymaktadır. ABD, bu araçlar vasıtasıyla bölgedeki güvenlik hedeflerine ulaşmak, kaynaklar üzerindeki kontrolünü sürdürmek ve başta Türkiye olmak üzere diğer jeopolitik aktörlerin etkisini kırmak için tüm askeri gücünü kullanmaya çalışıyor.

ABD, başta Libya olmak üzere bölgede Türkiye ile uzun süredir gizli bir savaş yürütüyor. Nisan 2019'da Trablus'a yapılan saldırının ardından Türkiye derin endişelerini dile getirmiş ve Halife Hafter'in Libya'daki istikrarı bozan eylemlerini kınamıştı.⁴

Aynı yılın Kasım ayında Ankara, uluslararası alanda tanınan Libya hükümeti ile Akdeniz'deki deniz sınırlarına ilişkin bir anlaşmanın yanı sıra güvenlik ve askeri işbirliği anlaşması da imzaladı. Bu mutabakat başta Yunanistan ve Kıbrıs olmak üzere AB ve ABD tarafından kınanmıştı.

Birkaç ay sonra, Ocak 2020'de Türkiye Büyük Millet Meclisi, Halife Hafter'e bağlı güçlerin tüm cephe hattı boyunca taarruza geçmesinin ardından Birleşmiş Milletler tarafından tanınan hükümeti desteklemek üzere Libya'ya asker gönderme tasarısını onaylamıştı. Ankara'nın birliklerinin taarruzu, Amerikalıların bölgedeki konumunu büyük çapta zorlaştırmıştı. Türkiye'nin başarılı eylemleri, 8 Ocak 2020'de İstanbul'da yapılan görüşmelerin ardından Erdoğan ve Putin'in Libya'daki çatışmanın bütün taraflarını ateşkes ilan etmeye çağırmasıyla pekiştirildi.⁵

Bu da çatışmanın çözümüne katkıda bulundu. 2021 yılının sonunda Libya'da yeni bir siyasi kriz ortaya çıktı.⁶

Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti, seçimlerin belirli bir zaman dilimi içinde yapılmasını sağlamakla yükümlüydü ama bunu yapmadı. Ulusal Birlik Hükümeti'nin iktidarı, ABD etkisine yaradı.

Daha önce Libya'daki Rus ve Türk varlığından endişe duyduğunu söyleyen ABD, öncelikle ülkenin doğusunda Moskova'nın, ülkenin batısında ise Ankara'nın etkisini azaltma çabasında. Türkiye, Ulusal Birlik Hükümeti'nin iktidara gelmesinin ardından Libya'yla güçlü ekonomik ilişkilerini sürdürmeye çalıştı. Trablus, 3 Ekim 2022'de Ankara'yla petrol ve gaz sektöründe, biri ortak arama çalışmalarına ilişkin olmak üzere iki yeni mutabakat zaptı imzaladı. Birkaç ay içinde Libya'nın başkentindeki mahkeme, Libya hükümeti ile Türk makamları arasında Akdeniz'de petrol ve doğalgaz aranmasına ilişkin imzalanan anlaşmaların uygulanmasını durdurdu.⁷

Silahlı grupları kendi himayesinde birleştirmesindeki amacın Washington'un Libya'da Türk desteğini devre dışı edebilecek büyük bir askeri potansiyele sahip olmasının sağlanması olduğu gözüküyor. ABD, Libya'yı kendi nüfuzuna tabi bir devlet olarak güvence altına alma ihtiyacı bahanesiyle, başta Türkiye olmak üzere bütün rakiplerini saf dışı bırakmak istiyor.

KAYNAK;

1- aawsat.com - اشتباكات مفاجئة قرب مصفاة الزاوية النفطية غرب ليبيا

2- akhbarlibya24.net - اشتباكات الميليشيات تحرم أهالي غرب ليبيا من حقهم في الديزل.. والدبيبة يستعين بالأمريكان

3- elfagr.org- محلل: شراكات لرفع قدرات تأمين المناطق الليبية

4- reuters.com - Turkey signs maritime boundaries deal with Libya amid exploration row

5- reuters.com - Turkey, Russia call for ceasefire in Libya on Jan 12

6- theguardian.com - Fears of Libya violence as UN races to manage election postponement

7 - libyaherald.com - Court of Appeal rules to invalidate Libyan-Turkish MoU on cooperation in oil sector