Köle işçi dönemi kapıda

Çalışma Bakanlığı'nın 11 Kasım'da işçi ve işveren temsilcilerinin de yer aldığı Üçlü Danışma Kurulu'nda yaptığı sunumda yer alan metinde dikkat çeken konulardan biri de özel istihdam bürolarına işçi kiralama yetkisinin öngörülmesi. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 7. maddesinde, kiralık işçilik “geçici iş ilişkisi” olarak tanımlanıyor. Buna göre işveren kendisine bağlı işçisini iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak bir başka işverene devredebilecek. Aynı kanunun 90. maddesinde özel istihdam bürolarının iş ve işçi bulmada sadece aracılık görevi yaptığı ifade ediliyor. Hükümetin hazırladığı taslak yasalaşırsa, özel istihdam büroları da başka işyerlerine işçi kiralayabilecek. Uzmanlar, özel istihdam bürolarına kiralık işçi yetkisinin verilmesiyle birlikte, bu büroların işçi simsarı gibi çalışacağını, işçilerin üzerindeki baskı ve sömürünün daha da artacağını ve sendikal örgütlülüğün darbe yiyeceğini belirtiyor.

Kıdem tazminatı hayal

Kiralanan işçi, özel istihdam bürolarından belirli bir ücret alacak; işçi kiralayan şirketin alacağı para ile kiralanan işçiye ödeyeceği ücret arasındaki fark, özel istihdam bürolarının kârı olacak. Kiralık işçi ile özel istihdam büroları arasındaki ilişki, belirli süreli iş sözleşmesidir. Diğer bir ifadeyle, kiralık işçinin özel istihdam büroları ile ilişkisinin kesilmesi durumunda kıdem tazminatı ödenmesi ve ihbar önelinin işlemesi söz konusu değil.

Sendikalaşma, toplusözleşme yok

Ayrıca kiralık işçi, değişik işyerlerinde çalışacağından, İş Kanunu'nda yer alan yıllık ücretli izin gibi haklardan da mahrum kalacak. Kiralık işçi, kiralandığı işyerinde sendikalaşamayacak, toplu iş sözleşmesinden yararlanamayacak ve greve katılamayacak. Kiralık işçinin, işçi kiralayan özel istihdam bürolarında da sendikalaşması, toplusözleşmeden yararlanması ve grev yapması da söz konusu değildir. Özel istihdam büroları aracılığıyla işçi kiralama uygulaması, işçilerin sendikal hak ve özgürlüklerini de ortadan kaldıracak.

Şartlar ve kısıtlamalar

Sunumdaki metine göre, geçici iş ilişkisi üç ay süre için düzenlenecek. Yazılı yapılacak olan sözleşme, sadece 3 kez yenilenecek. Geçici işçi sayısı, işyerinde çalışanların 5'te birini geçmeyecek. Geçici iş ilişkisi ancak İŞKUR denetimindeki bürolar tarafından yapılacak ve geçici işçiye emsal işçi ücreti ödenecek. İşveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini, 6 ay içerisinde geçici işçi olarak çalıştıramayacak.

Geçici iş ilişkisi kurulmasının iki şartı var. Geçici iş ilişkisi, işçiden kaynaklanan nedenlerle; askerlik, doğum, izin, hastalık gibi hallerde bu durumların devamı süresince kurulabilecek.

Geçici iş ilişkisi, işyerinden kaynaklanan nedenlerle; iş hacminin beklenmeyen şekilde artması, iş güvenliğinin sağlanması için acil önlemlerin gerekmesi veya işin mevsimlik bir iş olması gibi hallerde en fazla 6 ay süresince kurulabilecek.

Ayrıca geçici iş ilişkisi, evde görülen temizlik işlerinde, hasta, yaşlı ve çocuk bakım hizmetlerinde süre sınırı aranmaksızın kurulabilecektir.

Tarık Tekgözli

Aydınlık