NATO Vilnius Zirvesi Bildirisi tam metni

NATO Liderler Zirvesi, Litvanya'nın başkentinde toplandı. Ana gündem maddeleri Rusya-Ukrayna krizi, İsveç'in NATO üyeliği ve Ukrayna'ya savaş yardımları maddelerinin oluşturduğu toplantı sonrası bir bildiri yayınlandı. NATO Vilnius Zirvesi Bildirisi'nin tam metnini sizler için derledik. 

NATO Liderler Zirvesi Bildirisi'nde Ukrayna vurgusu! Dünyayı ateşe atacak açıklamaDünya

NATO VİLNİUS ZİRVESİ BİLDİRİSİ 

1. Bireysel özgürlük, insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi ortak değerlerle birbirine bağlı olan Kuzey Atlantik İttifakı Devlet ve Hükümet Başkanları olarak bizler, Avrupa kıtasında savaş devam ederken, güvenliğimiz ve uluslararası barış ve istikrar açısından kritik bir dönemde, kalıcı transatlantik bağımızı, birlik, beraberlik ve dayanışmamızı yeniden teyit etmek üzere Vilnius'ta toplanmış bulunuyoruz. NATO bir savunma İttifakıdır. Bireysel ve kolektif güvenliğimizle ilgili tüm konularda istişarede bulunmak, koordinasyon sağlamak ve harekete geçmek için eşsiz, temel ve vazgeçilmez bir transatlantik forumdur. Washington Antlaşması'nın 5. Maddesi uyarınca, birbirimizi ve Müttefik topraklarının her karışını her zaman savunma, bir milyar vatandaşımızı koruma ve özgürlük ve demokrasimizi muhafaza etme yönündeki sarsılmaz kararlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz. NATO'nun üç temel görevi olan caydırıcılık ve savunma, kriz önleme ve yönetimi ve işbirliğine dayalı güvenlik görevlerini yerine getirmek için 360 derecelik bir yaklaşımla, nereden gelirse gelsin tüm tehditlere karşı ortak savunmamızı sağlamaya devam edeceğiz. Uluslararası hukuka ve Birleşmiş Milletler Şartı'nın amaç ve ilkelerine bağlıyız ve kurallara dayalı uluslararası düzeni korumaya kararlıyız. Bu Zirve İttifakımızın güçlendirilmesinde bir dönüm noktası teşkil etmektedir.

2. Başkan Zelenskyy'yi NATO-Ukrayna Konseyi'nin açılış toplantısına davet ediyoruz. Bu Zirve'de Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Kore Cumhuriyeti Devlet ve Hükümet Başkanlarının yanı sıra Avrupa Konseyi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı ile yapacağımız değerli görüş alışverişlerini sabırsızlıkla bekliyoruz. Ayrıca Gürcistan ve Moldova Cumhuriyeti Dışişleri Bakanları ve Bosna Hersek Dışişleri Bakan Yardımcısı ile yaptığımız görüşmeleri de memnuniyetle karşılıyor ve NATO'nun özel destek tedbirlerinin uygulanması konusunda yakın istişarelerde bulunmaya devam ediyoruz.

3. Finlandiya'ya İttifakımızın en yeni üyesi olarak hoş geldiniz diyoruz. Bu Finlandiya ve NATO için tarihi bir adımdır. Uzun yıllar boyunca ortaklar olarak yakın bir işbirliği içinde çalıştık; şimdi ise Müttefikler olarak bir aradayız. NATO üyeliği Finlandiya'yı daha güvenli, NATO'yu da daha güçlü kılacaktır.

4. NATO'nun Açık Kapı politikasına ve Washington Antlaşmasının 10. Maddesine olan bağlılığımızı bir kez daha teyit ederiz. Her ulus kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkına sahiptir. İsveç'in İttifak'a tam üye olmasını sabırsızlıkla bekliyor ve bu bağlamda NATO Genel Sekreteri, Türkiye Cumhurbaşkanı ve İsveç Başbakanı arasında varılan mutabakatı memnuniyetle karşılıyoruz.

5. Avrupa-Atlantik bölgesinde barış bozulmuştur. Rusya Federasyonu, istikrarlı ve öngörülebilir bir Avrupa güvenlik düzenine katkıda bulunan norm ve ilkeleri ihlal etmiştir. Rusya Federasyonu, Müttefiklerin güvenliğine ve Avrupa-Atlantik bölgesindeki barış ve istikrara yönelik en önemli ve doğrudan tehdittir. Terörizm, tüm biçimleri ve tezahürleriyle, vatandaşlarımızın güvenliğine ve uluslararası barış ve refaha yönelik en doğrudan asimetrik tehdittir. Karşı karşıya olduğumuz tehditler küresel ve birbiriyle bağlantılıdır.

6. Stratejik rekabet, yaygın istikrarsızlık ve tekrarlayan şoklar daha geniş güvenlik ortamımızı tanımlamaktadır. Afrika ve Orta Doğu'daki çatışma, kırılganlık ve istikrarsızlık bizim ve ortaklarımızın güvenliğini doğrudan etkilemektedir. Çin Halk Cumhuriyeti'nin (ÇHC) belirtilen hedefleri ve zorlayıcı politikaları çıkarlarımıza, güvenliğimize ve değerlerimize meydan okumaktadır. İttifak'ın güvenlik çıkarlarını korumak amacıyla karşılıklı şeffaflığın tesis edilmesi de dâhil olmak üzere ÇHC ile yapıcı angajmanlara açık olmaya devam ediyoruz. Siber, uzay, hibrit ve diğer asimetrik tehditler ile yeni ve yıkıcı teknolojilerin kötü niyetli kullanımı ile karşı karşıya kalmaya devam ediyoruz.

7. Rusya, Ukrayna'ya karşı yürüttüğü, Avrupa-Atlantik ve küresel güvenliğe ciddi şekilde zarar veren ve tamamen sorumlu tutulması gereken yasadışı, gerekçesiz ve kışkırtılmamış saldırı savaşının tüm sorumluluğunu taşımaktadır. Rusya'nın uluslararası hukuku, Birleşmiş Milletler Şartını ve AGİT taahhüt ve ilkelerini bariz bir şekilde ihlal etmesini en güçlü şekilde kınamaya devam ediyoruz. Kırım da dâhil olmak üzere Rusya'nın yasadışı ve gayrimeşru ilhaklarını tanımıyoruz ve asla tanımayacağız. Rusya'nın işlediği savaş suçları ve sivillere yönelik saldırılar ile milyonlarca Ukraynalıyı temel insani hizmetlerden mahrum bırakan sivil altyapının tahrip edilmesi gibi diğer zulümler cezasız kalamaz. Tüm sorumlular, çocukların zorla sınır dışı edilmesi ve çatışmayla bağlantılı cinsel şiddet de dâhil olmak üzere, özellikle Ukrayna'nın sivil nüfusuna yönelik insan hakları ve uluslararası insancıl hukuk ihlal ve istismarlarından sorumlu tutulmalıdır. Kakhovka barajının yıkılması, Rusya tarafından başlatılan savaşın acımasız sonuçlarının altını çizmektedir. Rusya'nın başlattığı savaşın çevre, nükleer güvenlik, enerji ve gıda güvenliği, küresel ekonomi ve dünya genelinde milyarlarca insanın refahı üzerinde derin etkileri olmuştur. Müttefikler Ukrayna'nın tahıl ihracatını mümkün kılmak için çalışmakta ve küresel gıda krizini hafifletmeye yönelik uluslararası çabaları aktif olarak desteklemektedir.

8. Rusya bu yasadışı saldırganlık savaşını derhal durdurmalı, Ukrayna'ya karşı güç kullanımına son vermeli ve Ukrayna'nın uluslararası alanda tanınan sınırları dahilinde, karasularına kadar uzanan topraklarından tüm kuvvetlerini ve teçhizatını tamamen ve koşulsuz olarak geri çekmelidir. Tüm ülkeleri Rusya'nın saldırganlığına herhangi bir şekilde destek vermemeye çağırıyor ve Rusya'nın savaşını aktif olarak kolaylaştıran herkesi kınıyoruz. Belarus'un desteği, Rus güçlerinin Ukrayna'ya saldırması ve Rusya'nın saldırganlığını sürdürmesi için topraklarını ve altyapısını sağlamaya devam etmesinde etkili olmuştur. Başta Belarus olmak üzere İran da Rusya ile suç ortaklığına son vermeli ve uluslararası hukuka uygun davranmaya geri dönmelidir.

9. Ukrayna'da kapsamlı, adil ve kalıcı bir barışın teşvik edilmesine yönelik çabalara BM Genel Kurulu'nda verilen güçlü desteği memnuniyetle karşılıyoruz. Başkan Zelenskyy'nin Barış Formülü aracılığıyla böyle bir barışa yönelik ilkeleri ortaya koyma konusundaki kararlılığını memnuniyetle karşılıyor ve destekliyoruz. Başta egemenlik, toprak bütünlüğü ve bağımsızlık olmak üzere BM Şartı ilkelerini gözeten adil ve kalıcı bir barışa ulaşılması konusunda kararlıyız. Rusya'nın tam ve koşulsuz çekilmesi olmaksızın bunun gerçekleştirilemeyeceğinin altını çiziyoruz. Rusya'yı Ukrayna ile güvenilir müzakerelere yapıcı bir şekilde katılmaya çağırmış olmamıza rağmen, Rusya adil ve kalıcı bir barışa yönelik gerçek bir açıklık göstermemiştir.

10. Uluslarını, topraklarını ve ortak değerlerimizi kahramanca savunan Ukrayna hükümeti ve halkıyla sarsılmaz dayanışmamızı bir kez daha teyit ediyoruz. Ukrayna'nın BM Şartı'nın 51. Maddesinde yer alan meşru müdafaa hakkına tam destek veriyoruz. Uluslararası alanda tanınan sınırları içerisinde bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunmaya devam eden Ukrayna'ya siyasi ve fiili desteğimizi daha da arttırma kararlılığımızı sürdürüyoruz ve bu desteğimizi gerektiği sürece devam ettireceğiz. Ukrayna'ya destek sağlayan tüm Müttefik ve ortaklarımızın çabalarını memnuniyetle karşılıyoruz.

11. Ukrayna'nın kendi güvenlik düzenlemelerini seçme hakkını tamamen destekliyoruz. Ukrayna'nın geleceği NATO'dadır. Ukrayna'nın NATO üyesi olacağına dair 2008 Bükreş Zirvesinde verdiğimiz taahhüdü bir kez daha teyit ediyor ve bugün Ukrayna'nın tam Avrupa-Atlantik entegrasyonuna giden yolda Üyelik Eylem Planına duyulan ihtiyacın ötesine geçtiğini kabul ediyoruz. Ukrayna İttifak ile giderek daha fazla birlikte çalışabilir ve siyasi olarak entegre hale gelmiş ve reform yolunda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. NATO ve Ukrayna arasında 1997 tarihli Belirgin Ortaklık Anlaşması ve 2009 tarihli Tamamlayıcı Anlaşmaya uygun olarak Müttefikler Ukrayna'nın birlikte çalışabilirlik ve gerekli olan ilave demokratik ve güvenlik sektörü reformları konusundaki ilerlemesini desteklemeye ve gözden geçirmeye devam edeceklerdir. NATO Dışişleri Bakanları, uyarlanmış Yıllık Ulusal Program aracılığıyla ilerlemeyi düzenli olarak değerlendireceklerdir. İttifak Ukrayna'yı gelecekteki üyeliğine giden yolda bu reformları gerçekleştirmesi için destekleyecektir. Müttefikler hemfikir olduklarında ve koşullar yerine getirildiğinde Ukrayna'yı İttifak'a katılmaya davet edecek konumda olacağız.

12. Ukrayna'nın güvenliği Müttefikler ve İttifak için büyük önem taşımaktadır. Ukrayna'nın NATO ile daha fazla bütünleşmesini desteklemek amacıyla bugün, genişletilmiş siyasi ve pratik destek içeren önemli bir paket üzerinde mutabakata vardık. Siyasi diyaloğu, angajmanı, işbirliğini ve Ukrayna'nın NATO üyeliğine yönelik Avrupa-Atlantik hedeflerini ilerletmek üzere Müttefikler ve Ukrayna'nın eşit üye olarak yer alacağı yeni bir ortak organ olan NATO-Ukrayna Konseyi'ni kurmaya karar verdik. Konsey ortak istişareler, karar alma süreçleri ve faaliyetler yürütecek ve aynı zamanda NATO ile Ukrayna arasında bir kriz danışma mekanizması olarak hizmet verecektir.

13. NATO tarafından Kapsamlı Yardım Paketi (CAP) aracılığıyla Ukrayna'ya acil ihtiyaç duyulan öldürücü olmayan yardımın sağlanmaya devam edilmesi bir öncelik olmaya devam etmektedir. Madrid Zirvesi'nden bu yana Müttefikler ve ortaklar CAP'a 500 milyon Euro'nun üzerinde taahhütte bulunmuşlardır. Ukrayna'nın caydırıcılığını ve savunmasını kısa, orta ve uzun vadede desteklemek amacıyla bugün CAP'ı Ukrayna için çok yıllı bir program haline getirme konusunda mutabık kaldık. Sağlanan yardım Ukrayna güvenlik ve savunma sektörünün yeniden inşasına yardımcı olacak ve Ukrayna'yı NATO ile tam birlikte çalışabilirliğe taşıyacaktır. Müttefikler CAP'ı sürekli ve öngörülebilir bir şekilde finanse etmeye devam edeceklerdir. Ortakların katkılarını memnuniyetle karşılıyor ve teşvik ediyoruz.

15. Gelişmiş Rus askeri yeteneklerinin ve askeri personelinin Belarus'ta konuşlandırılması da dahil olmak üzere Rusya'nın Belarus ile derinleşen askeri entegrasyonunun bölgesel istikrar ve İttifak'ın savunması üzerinde etkileri vardır. NATO tetikte olmaya devam edecek ve gelişmeleri, özellikle de sözde özel askeri şirketlerin Belarus'a konuşlandırılması ihtimalini yakından izlemeye devam edecektir. Belarus'u komşularına yönelik kötü niyetli faaliyetlerini durdurmaya, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı göstermeye ve uluslararası hukuka riayet etmeye çağırıyoruz.

16. Rusya, geniş menzilli silah stoku da dahil olmak üzere nükleer güçlerini modernize etmekte ve yeni ve yıkıcı çift yetenekli dağıtım sistemlerini genişletmektedir. Rusya'nın bu tür çift yetenekli sistemleri Ukrayna'daki sivillere ve kritik sivil altyapıya saldırmak için kullanması kabul edilemez. Rusya'nın Belarus topraklarında nükleer silahlar ve nükleer kapasiteli sistemler konuşlandırma niyetini açıklamasını kınıyoruz; bu da Rusya'nın tekrarlanan eylemlerinin Avrupa-Atlantik bölgesinde stratejik istikrarı ve genel güvenliği nasıl zayıflattığını göstermektedir. Rusya'nın sorumsuz nükleer retoriğini ve zorlayıcı nükleer sinyallerini kınıyoruz. Nükleer Silaha Sahip Beş Devletin Liderlerinin 3 Ocak 2022 tarihinde yayınladıkları Nükleer Savaşın Önlenmesi ve Silahlanma Yarışından Kaçınılmasına ilişkin Ortak Bildiriyi hatırlatırız. Rusya'yı bu Bildiride yer alan ilkelere söz ve eylemleriyle yeniden bağlı kalmaya çağırıyoruz.

17. Rusya'nın eylemleri stratejik bir gözdağı duruşu sergilemekte ve NATO'nun tüm bu gelişmeleri izlemesi ve gerektiğinde duruşunu uyarlaması ihtiyacının devam ettiğinin altını çizmektedir. Müttefikler Rusya'nın yarattığı tehdit ve zorlukların üstesinden gelmek için yakın işbirliği içinde çalışmaya devam edecek ve Rusya'nın Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik veya Nükleer silah kullanmasının ağır sonuçları olacağını bir kez daha vurgulayacaklardır.

18. Rusya NATO Müttefiklerine ve ortaklarına karşı, vekiller aracılığıyla da olmak üzere, hibrid eylemlerini yoğunlaştırmıştır. Bu eylemler arasında demokratik süreçlere müdahale, siyasi ve ekonomik baskı, yaygın dezenformasyon kampanyaları, kötü niyetli siber faaliyetler ve Rus istihbarat servislerinin yasadışı ve yıkıcı faaliyetleri yer almaktadır. Rusya'nın hibrid eylemlerine karşı koymak için elimizdeki araçları geliştiriyoruz ve İttifak ile Müttefiklerin hibrid saldırılara karşı caydırıcı ve savunmaya hazır olmalarını sağlayacağız.

19. Avrupa-Atlantik bölgesinde ve NATO ile Rusya arasında istikrar ve öngörülebilirlik arayışındayız. NATO çatışma arayışında değildir ve Rusya için bir tehdit oluşturmamaktadır. Düşmanca politikaları ve eylemleri ışığında Rusya'yı ortağımız olarak görmemiz mümkün değildir. İlişkilerimizdeki herhangi bir değişiklik Rusya'nın saldırgan tutumunu durdurmasına ve uluslararası hukuka tam olarak uymasına bağlıdır. Riskleri yönetmek ve azaltmak, gerilimin tırmanmasını önlemek ve şeffaflığı arttırmak için Moskova ile iletişim kanallarını açık tutmaya istekliyiz. Aynı zamanda Rusya'nın politika ve eylemlerinin güvenliğimiz üzerindeki etkilerini istişare etmeye ve değerlendirmeye devam edeceğiz ve Rusya'nın tehditlerine ve düşmanca eylemlerine birlik içinde ve sorumlu bir şekilde karşılık vereceğiz.

20. Terörizmi kategorik olarak reddediyor ve mümkün olan en güçlü şekilde kınıyoruz. Terörizmin tüm şekil ve tezahürleriyle mücadele edilmesi müşterek savunmamız için elzemdir. NATO'nun terörizmle mücadeledeki rolü İttifak'ın üç temel görevine de katkıda bulunur ve İttifak'ın caydırıcılık ve savunmaya yönelik 360 derecelik yaklaşımının ayrılmaz bir parçasıdır. Müttefikler bu tehditle kararlılıkla, azimle ve dayanışma içinde mücadele etmeye devam edeceklerdir. Bu tehdide kolektif olarak daha iyi karşılık verebilmek için daha geniş kapsamlı bir çabanın parçası olarak, Müttefiklerin yeteneklerini daha da geliştireceğiz ve Daeş'i Yenmek için Küresel Koalisyon ve ortak ülkelerin çabalarını desteklemek ve terörle mücadele kapasitelerini geliştirmelerine yardımcı olmak için onlarla ilişki kurmaya devam edeceğiz. NATO ayrıca, katma değer ve tamamlayıcılık sağlamak amacıyla, uygun olduğu ölçüde, diğer uluslararası aktörlerle de ilişki kurmaya devam edecektir.

21. Terör örgütleri halkımızın, kuvvetlerimizin ve topraklarımızın güvenliğini tehdit etmektedir. Ağlarını genişletmiş, kabiliyetlerini arttırmış ve erişimlerini ve ölümcüllüklerini arttırmak için yeni teknolojilere yatırım yapmışlardır. Önleme, koruma ve engelleme tedbirlerinin bir kombinasyonuna dayalı olarak terörist grupların oluşturduğu tehdit ve meydan okumalara karşı caydırıcı olmaya, savunmaya ve karşılık vermeye devam edeceğiz. Bugün daimi oturumda Konsey'i NATO'nun Terörle Mücadele Politika Yönergelerini ve Eylem Planını güncellemek ve bölgesel ortaklarımızla istişare ederek NATO'nun bu alanda ortaklarına sivil-askeri yardım sağlayabileceği alanları yeniden değerlendirmekle görevlendirdik. Terörizme ve terörizmin nedenlerine yaklaşımımız uluslararası hukuka ve BM Şartı'nın amaç ve ilkelerine uygundur ve terörizmle mücadeleye ilişkin tüm ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararlarını desteklemektedir.

22. NATO'nun güney komşuluk bölgesi, özellikle Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Sahel bölgeleri, birbiriyle bağlantılı güvenlik, demografik, ekonomik ve siyasi zorluklarla karşı karşıyadır. Bunlar iklim değişikliğinin etkisi, kırılgan kurumlar, acil sağlık sorunları ve gıda güvensizliği ile daha da ağırlaşmaktadır. Bu durum, terör örgütleri de dâhil olmak üzere devlet dışı silahlı grupların çoğalması için elverişli bir zemin sağlamaktadır. Aynı zamanda stratejik rakiplerin istikrarsızlaştırıcı ve zorlayıcı müdahalelerine de olanak sağlamaktadır. Rusya bu bölgelerde gerilimi ve istikrarsızlığı körüklüyor. Yaygın istikrarsızlık, çatışmayla bağlantılı cinsel şiddet de dâhil olmak üzere sivillere yönelik şiddetin yanı sıra kültürel varlıklara yönelik saldırılara ve çevresel hasara yol açmaktadır. Zorla yerinden edilmeye katkıda bulunmakta, insan kaçakçılığını ve düzensiz göçü körüklemektedir. Bu eğilimler ciddi ulus ötesi ve insani zorluklar yaratmakta ve kadınlar, çocuklar ve azınlıklar üzerinde orantısız bir etki yaratmaktadır. Avrupa-Atlantik bölgesi içinde ve çevresinde ortaya çıkan bu tehdit ve güçlüklerin derin etkilerine cevaben, bugün daimi oturumda Kuzey Atlantik Konseyi'ni, 2024'teki bir sonraki Zirvemizde sunulmak üzere, mevcut ve ortaya çıkan tehdit ve güçlükler ile ortak ülkelerimiz, uluslararası örgütler ve bölgedeki diğer ilgili aktörlerle angajman fırsatları üzerine kapsamlı ve derin bir düşünme süreci başlatmakla görevlendirdik.

23. Çin Halk Cumhuriyeti'nin belirtilen hedefleri ve zorlayıcı politikaları çıkarlarımıza, güvenliğimize ve değerlerimize meydan okumaktadır. ÇHC, küresel ayak izini arttırmak ve gücünü yansıtmak için çok çeşitli siyasi, ekonomik ve askeri araçlar kullanırken, stratejisi, niyetleri ve askeri yığınağı konusunda şeffaf değildir. KDHC'nin kötü niyetli hibrit ve siber operasyonları ile çatışmacı söylemi ve dezenformasyonu Müttefikleri hedef almakta ve İttifak güvenliğine zarar vermektedir. KDHC kilit teknolojik ve endüstriyel sektörleri, kritik altyapıyı ve stratejik malzeme ve tedarik zincirlerini kontrol etmeye çalışmaktadır. Stratejik bağımlılıklar yaratmak ve nüfuzunu artırmak için ekonomik kaldıracını kullanır. Uzay, siber ve denizcilik alanları da dâhil olmak üzere kurallara dayalı uluslararası düzeni yıkmaya çalışmaktadır.

24. İttifak'ın güvenlik çıkarlarını korumak amacıyla karşılıklı şeffaflığı tesis etmek de dâhil olmak üzere KDHC ile yapıcı angajmanlara açık olmaya devam ediyoruz. Müttefikler olarak, KDHC'nin Avrupa-Atlantik güvenliğine getirdiği sistemik güçlükleri ele almak ve NATO'nun Müttefiklerin savunma ve güvenliğini garanti altına alma kabiliyetini sürekli kılmak için sorumlu bir şekilde birlikte çalışıyoruz. Ortak farkındalığımızı arttırıyor, dayanıklılığımızı ve hazırlığımızı geliştiriyor ve KDHC'nin zorlayıcı taktiklerine ve İttifakı bölme çabalarına karşı korunuyoruz. Seyrüsefer özgürlüğü de dâhil olmak üzere ortak değerlerimizi ve kurallara dayalı uluslararası düzeni savunacağız.

25. ÇHC ve Rusya arasında derinleşen stratejik ortaklık ve kurallara dayalı uluslararası düzenin altını oymaya yönelik birbirini güçlendiren girişimleri, değerlerimize ve çıkarlarımıza ters düşmektedir. ÇHC'yi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak yapıcı bir rol oynamaya, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlık savaşını kınamaya, Rusya'nın savaş çabalarını herhangi bir şekilde desteklemekten kaçınmaya, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırganlık savaşından Ukrayna ve NATO'yu sorumlu tutan yanlış söylemini güçlendirmekten vazgeçmeye ve BM Şartı'nın amaç ve ilkelerine bağlı kalmaya çağırıyoruz. Özellikle ÇHC'yi sorumlu davranmaya ve Rusya'ya herhangi bir ölümcül yardım sağlamaktan kaçınmaya çağırıyoruz.

26. 2014 yılında Galler Zirvesinde Müttefik Devlet ve Hükümet Başkanları Savunma Yatırım Taahhüdünü kabul etmişlerdir. O tarihten bu yana Müttefikler kayda değer bir ilerleme kaydetmiş ve hepsi savunma harcamalarını arttırmış, kuvvetlerini ve kabiliyetlerini daha da geliştirmiş ve Müttefik operasyonlarına, görevlerine ve faaliyetlerine katkıda bulunmuşlardır. Ancak Stratejik Konsept'in de ortaya koyduğu üzere, uluslarımız Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana hiç olmadığı kadar derin güvenlik tehditleri ve zorluklarıyla karşı karşıyadır.

27. Washington Antlaşması'nın 3. Maddesi kapsamındaki yükümlülüklerimize uygun olarak, her yıl Gayri Safi Yurtiçi Hasılamızın (GSYİH) en az %2'sini savunmaya yatırmayı taahhüt ediyoruz. NATO Müttefikleri olarak taahhütlerimizi sürdürülebilir bir şekilde yerine getirmek için, uzun süredir devam eden büyük teçhizat gereksinimlerini ve NATO Yetenek Hedeflerini karşılamak, NATO'nun yeni savunma planlarına ve kuvvet modeline kaynak sağlamak ve NATO operasyonlarına, misyonlarına ve faaliyetlerine katkıda bulunmak da dahil olmak üzere, daha fazlasına acilen ihtiyaç duyulduğunun bilincinde olarak bunu yapıyoruz. Birçok durumda, mevcut eksiklikleri gidermek ve daha çekişmeli bir güvenlik düzeninden kaynaklanan tüm alanlardaki gereksinimleri karşılamak için GSYİH'nin %2'sinin ötesinde harcamalara ihtiyaç duyulacağını teyit ediyoruz.

28. Savunma bütçelerimizin en az %20'sini ilgili Araştırma ve Geliştirme de dâhil olmak üzere büyük teçhizata yatırmayı taahhüt ediyoruz. Bunun GSYİH'nin en az %2'si oranında yıllık savunma harcaması ile birlikte karşılanması gerektiğini kabul ediyoruz. Teknolojik üstünlüğümüzü korumamız ve yenilikçi teknolojilerin entegrasyonu da dâhil olmak üzere kuvvetlerimizi ve kabiliyetlerimizi modernize etmeye ve yenilemeye devam etmemiz gerekmektedir.

29. NATO'nun tüm operasyon, görev ve faaliyetlerine gerekli kuvvet, yetenek ve kaynaklarla katkıda bulunmayı taahhüt ediyoruz. Buna caydırıcılık ve savunma gereksinimlerinin karşılanması, NATO'nun savunma planlarının uygulanması için gereken kuvvetlerin sağlanması ve NATO kriz yönetimi operasyonlarına katkıda bulunulması da dahildir. Müttefiklerimiz kuvvetlerimizin hazır olmasını ve gerekli personel, teçhizat, eğitim, yedek parça, lojistik, altyapı ve stoklara sahip olmasını sağlayacaklardır. NATO standartlarına ve doktrinlerine şeffaf bir şekilde uymak ve bunları daha da geliştirmek de dahil olmak üzere ulusal kuvvetlerimizin birlikte çalışabilirliğini geliştirmeyi taahhüt ediyoruz.

30. İttifak, gerekli kabiliyetlere sahip olmak için, esnek tedarik zincirlerine sahip güçlü ve yetenekli bir savunma sanayine ihtiyaç duymaktadır. Avrupa'da daha güçlü bir savunma sanayii ve Avrupa içinde ve Atlantik ötesinde daha fazla savunma sanayii işbirliği de dâhil olmak üzere İttifak genelinde güçlü bir savunma sanayii, gerekli kabiliyetlerin sağlanması için elzem olmaya devam etmektedir. Ayrıca, taahhütlerimiz, yükümlülüklerimiz ve süreçlerimizle tutarlı olarak, Müttefikler arasında savunma ticareti ve yatırımı önündeki engelleri azaltacak ve uygun olduğu ölçüde ortadan kaldıracağız.

31. NATO kolektif savunmamızın temelidir. NATO'nun temel amacı ve en büyük sorumluluğu, her yönden gelen tüm tehditlere karşı kolektif savunmamızı sağlamaktır. NATO üç temel görevi yerine getirmeye devam edecektir: caydırıcılık ve savunma; kriz önleme ve yönetimi; ve işbirliğine dayalı güvenlik. Bunlar tüm Müttefiklerin ortak savunma ve güvenliğini sağlamak için birbirlerini tamamlayıcı niteliktedir.

32. Caydırıcılık ve savunma, Washington Antlaşması'nın 5. Maddesi ve kalıcı bir transatlantik bağ ile desteklenen İttifak'ın merkezinde yer almaktadır. NATO'yu yeni bir kolektif savunma dönemi için modernize ediyoruz. Herhangi bir saldırgana karşı galip gelme ve Müttefik topraklarının her karışını savunma taahhüdümüz ve kararlılığımız konusunda birleşmiş durumdayız.

33. Egemen kararlarımızın rehberliğinde ve karşı karşıya olduğumuz tehditlere yanıt olarak, 360 derece yaklaşımımız doğrultusunda İttifak genelinde askeri kuvvetlerimizin karada, havada ve denizde önemli ve sürekli bir varlık göstermesini sağlayarak tetikte olmaya devam ediyor ve dayanışma içinde bir arada duruyoruz. NATO'nun caydırıcılık ve savunma duruşu, uzay ve siber yeteneklerle tamamlanan nükleer, konvansiyonel ve füze savunma yeteneklerinin uygun bir karışımına dayanmaktadır. Bu duruş savunmacı, orantılı ve uluslararası taahhütlerimizle tamamen uyumludur. Güvenliğimize yönelik tüm tehditlere kendi seçtiğimiz şekilde, zamanda ve alanda karşılık vermek üzere askeri ve askeri olmayan araçları orantılı, tutarlı ve entegre bir şekilde kullanacağız.

34. Kökten değişen güvenlik ortamına yanıt olarak, her yönden gelebilecek tüm tehditlere karşı NATO'nun kolektif savunmasını güçlendiriyoruz. Müttefiklerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne karşı bir saldırı olasılığını göz ardı edemeyiz. 2014 yılından bu yana, özellikle de 2022 Madrid Zirvesinde, duruşumuzu güçlendirecek kararlar aldık ve hızlandırılmış askeri adaptasyon için net bir yörünge belirledik. Bugün, ileri savunmanın güçlendirilmesi ve İttifak'ın tehdit altındaki herhangi bir Müttefiki hızla takviye etme kabiliyeti de dâhil olmak üzere, NATO'nun caydırıcılığını ve savunma pozisyonunu tüm alanlarda daha da güçlendirecek önemli tedbirler üzerinde mutabık kaldık. Bu tedbirleri tam olarak uygulayacak ve potansiyel düşmanların saldırganlık fırsatlarını ellerinden alacağız. Biz varız:

• Mevcut stratejik ve alana özgü planlarımız üzerine inşa edilen yeni nesil bölgesel savunma planlarını uygulamaya koymak. Bu planlar ailesi birlikte, kısa sürede veya hiç haber verilmeksizin de dahil olmak üzere her türlü tehdide karşı caydırma ve savunma kabiliyetimizi ve hazır olma durumumuzu önemli ölçüde geliştirecek ve 360 derece yaklaşımımız doğrultusunda tüm Müttefiklerin zamanında takviye edilmesini sağlayacaktır. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana hiç olmadığı kadar büyük bir ölçüde, kolektif savunmamızın planlaması kuvvetlerimiz, duruş yönetimimiz, kabiliyetlerimiz ve komuta ve kontrolümüzün planlamasıyla tamamen uyumlu olacaktır. Yüksek yoğunluklu ve çok alanlı kolektif savunmaya hazırlıklı olmak için bu planlara tam kaynak sağlamayı ve düzenli olarak tatbik etmeyi taahhüt ettik.
• Savunma planlarımızın kuvvetlerimizin organizasyonu ve NATO'nun onlardan istediği özel askeri gereksinimler için ana itici güç olduğu ve daha hızlı ve daha büyük ölçekte karşılık vermemizi sağladığı konusunda mutabık kalınmıştır. Madrid Zirvesi'nde kabul edilen yeni NATO Kuvvet Modeli ile Müttefikler, yüksek hazırlık seviyesindeki kuvvetler de dâhil olmak üzere daha geniş bir özel savaş kabiliyetine sahip kuvvetler havuzu sunmakta, askeri tepki verme kabiliyetimizi geliştirmekte ve bölgesel uzmanlık ve coğrafi yakınlıktan yararlanmaktadır. Ayrıca her yönden gelen tehdit ve krizlere hızlı bir şekilde yanıt vermek için daha fazla seçenek sunacak yeni bir çok uluslu ve çok alanlı Müttefik Reaksiyon Gücü kuruyoruz. Gerekli kuvvet ve kabiliyetleri eksiksiz olarak sağlamaya kararlıyız.
• NATO'nun komuta ve kontrolünü güçlendirmek ve planlarımızı uygulamak için yeterince çevik, esnek ve kadrolu olmasını sağlamak konusunda anlaşmaya varılmıştır. Bu, tatbikatlar yapma, NATO'nun barış zamanında ve kriz ve çatışma dönemlerine geçişteki duruşunu yönetme ve SHAPE ve ona bağlı üç eşit yetenekli Müşterek Kuvvet Komutanlığı da dahil olmak üzere alt komutanlıkları tarafından yürütülen kolektif savunmaya yönelik büyük ölçekli çok alanlı operasyonlar da dahil olmak üzere tüm görevler için komuta ve kontrolü üstlenme yeteneğimizi geliştirecektir.
• Madrid Zirvesi'nde NATO'nun Doğu Kanadında, gerektiğinde mevcut muharebe gruplarından tugay büyüklüğünde birliklere kadar genişletilecek, hızla temin edilebilen güvenilir takviyeler, önceden konuşlandırılmış teçhizat ve güçlendirilmiş komuta ve kontrol ile desteklenecek, yerinde savaşa hazır ilave güçlü kuvvetler oluşturma kararımızı teyit ettik. Sekiz çok uluslu muharebe grubu şu anda yerindedir. İttifak'ın doğu kanadında gerçekleştireceğimiz güçlü tatbikatlarla askeri varlığımızı arttırma kabiliyetimizi göstermek de dâhil olmak üzere bu kararları uygulamaya yönelik çabalarımızı sürdüreceğiz. Müttefiklerin NATO'nun Doğu Kanadındaki varlıklarını arttırma yönünde devam eden çabalarını memnuniyetle karşılıyoruz; bu da caydırıcılık ve savunmaya daha fazla katkı sağlamaktadır. Tüm bu güçler Müttefik topraklarının her karışını savunma kararlılığımızı ve hazır olduğumuzu göstermektedir.
• NATO'nun Entegre Hava ve Füze Savunmasının hazır olma durumunu, hazırlığını ve birlikte çalışabilirliğini, özellikle de SACEUR'un Sorumluluk Alanında, başlangıçta Doğu Kanadına odaklanmak üzere, modern hava savunma sistemleri ve yeteneklerinin düzenli eğitimi ve rotasyonel mevcudiyeti yoluyla daha da iyileştirme ve böylece caydırıcılığımızı güçlendirme konusunda mutabık kalmışlardır.
• Askeri ve teknolojik avantajımızı daha da güçlendiren ve İttifak'ın kara, hava, deniz, siber ve uzay alanlarında kararlı bir şekilde faaliyet gösterme yeteneğini güçlendiren NATO'nun Dijital Dönüşümü ile mümkün kılınan çok alanlı operasyonlar konusundaki çalışmalarımızı sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır.

35. Finlandiya'nın NATO'nun caydırıcılık ve savunmasına tam entegrasyonu yönünde kaydedilen hızlı ilerlemeyi memnuniyetle karşılıyoruz ve bu sürecin mümkün olan en kısa sürede tamamlanması konusunda mutabık kaldık.

36. Önemli ölçüde güçlendirilmiş kolektif savunma ihtiyacını sürdürülebilir bir şekilde karşılayabilecek sağlam ve dirençli bir savunma sanayine ihtiyacımız var. Savunma Üretimi Eylem Planını ve eylem maddelerini onaylamış bulunuyoruz. Bu Plan İttifak genelinde şeffaflık, eşit muamele ve kapsayıcı katılım ilkelerine dayalı uzun vadeli bir NATO angajmanı sağlayacaktır. Bu Planla ve Müttefiklerin kendi önceliklerini destekleyerek, sürdürülebilir savunma sanayi kapasitesini teşvik etmek için İttifak'ın bir araya getirici, standart belirleyici, gereksinim belirleyici ve toplayıcı ve teslimat sağlayıcı rolünden yararlanmaya kararlıyız. Bu, kuvvetlerimizin birlikte sorunsuz bir şekilde çalışabilmesini sağlamak için birlikte çalışabilirliğe ve malzeme standardizasyonunun geliştirilmesine yenilenmiş ve acil bir odaklanma ile desteklenecek ve ilk olarak kara mühimmatlarına odaklanılacaktır. Plan, küçük ve orta ölçekli işletmeler de dahil olmak üzere İttifak genelinde savunma sanayiini anlamamızı sağlayacak, NATO'nun yetenek hedeflerini karşılamak için talebin toplanmasına yardımcı olacak, çok uluslu işbirliğini ve daha çevik tedariki teşvik edecek ve sanayi ile şeffaflığı artıracaktır.

37. Güçlü askeri yeteneklerimiz NATO'nun caydırıcılığı ve savunması açısından kritik önem taşımaktadır. Tüm alanlarda gelişmiş ve birlikte çalışabilir kabiliyetlere daha fazla yatırım yapmaya devam ediyor ve özellikle savaş kabiliyetine sahip, ağırlıklı olarak ağır, üst düzey kuvvet ve kabiliyetlere önem veriyoruz. Bunlar NATO'nun savunma planlarının ve diğer görevlerinin gereklerini yansıtacaktır. Bu yeteneklerin gerekli yüksek hazırlık seviyelerini sürdürecek şekilde kaynaklandırılmasını sağlayacağız. Zorlu ortamlarda kriz müdahale operasyonları da dahil olmak üzere yüksek yoğunluklu operasyonları yürütmek ve sürdürmek için kuvvetlerimizin konuşlandırılabilirliğini, birlikte çalışabilirliğini, standardizasyonunu, cevap verebilirliğini, kuvvet entegrasyonunu ve desteğini geliştirmeye devam ediyoruz. NATO Savunma Planlama Süreci risk ve sorumlulukların paylaşılmasında kilit bir rol oynamaktadır ve İttifak'ın üç temel görevini yerine getirmek için ihtiyaç duyduğu yeteneklerden kendi payımıza düşeni sağlama konusundaki kararlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz. Kabiliyet geliştirme planlarımız, yeni ortaya çıkan ve yıkıcı teknolojilerin sunduğu zorlukları ve fırsatları kabul ederek ve bunların zamanında entegrasyonunu sağlayarak teknolojik üstünlüğümüzü korumamızı sağlayacaktır. Ayrıca savaşta belirleyici olan bazı mühimmat stoklarımızı da önemli ölçüde arttırmaya karar verdik.

38. İttifak'ın tehdit altındaki herhangi bir Müttefiki hızla takviye etme kabiliyetini güçlendirmeye ve düzenli olarak tatbik etmeye devam edeceğiz. Tatbikatlar İttifak'ın kararlılığını ve kabiliyetini göstermenin önemli bir yoludur. Karar alma süreçlerimizi uyarlıyor ve kolaylaştırıyor, uyarı ve müdahale sistemimizin etkinliğini arttırıyoruz.

39. Nükleer silahlı rakiplere karşı yüksek yoğunluklu, çok alanlı savaş da dahil olmak üzere caydırıcılık ve savunma için gereken tüm kuvvetleri, yetenekleri, planları, kaynakları, varlıkları ve altyapıyı bireysel ve kolektif olarak sağlayacağız. Bu doğrultuda, bir kriz veya çatışmanın konvansiyonel ve ilgili Müttefikler için nükleer boyutunu simüle eden eğitim ve tatbikatları güçlendirerek NATO'nun caydırıcılık ve savunma duruşunun konvansiyonel ve nükleer bileşenleri arasında tüm alanlarda ve tüm çatışma yelpazesinde daha fazla uyum sağlanmasını kolaylaştıracağız.

40. Lojistik de dahil olmak üzere SACEUR'un Sorumluluk Alanının etkinleştirilmesini sağlamak ve mühimmat ve teçhizatın hazır bulundurulması da dahil olmak üzere tüm İttifak topraklarında, bu topraklar boyunca ve bu topraklardan Müttefik kuvvetlerin takviyesini ve idamesini destekleme kabiliyetimizi geliştirmek için hem ulusal düzeyde hem de NATO içinde çabalarımızı hızlandırdık. SACEUR'un Sorumluluk Alanı'nın etkinleştirilmesinin bir parçası olarak, Avrupa'da ihtiyaç duyulan yerlerde NATO'nun askeri güçlerine zamanında yakıt sağlanması İttifak'ın hazır olma ve yanıt verebilme yeteneğinin temelini oluşturduğundan, yakıt ikmali dağıtım düzenlemeleri konusundaki çalışmalarımızı ilerletiyoruz. Değişen güvenlik ortamının İttifak'ın kolektif lojistiği için daha zorlu bir meydan okuma oluşturduğunun farkındayız ve inandırıcı bir caydırıcılık ve savunmanın yeterli lojistik kabiliyete bağlı olduğunu kabul ederek bu zorluğun üstesinden gelmek için siyasi ve askeri çaba göstereceğiz. Etkin askeri hareketlilik, etkinleştirme için elzemdir ve daha fazla ilerleme kaydedilmesi gerekmektedir. Askeri hareketlilik alanında NATO ve AB arasında tutarlı bir yaklaşım ve sinerji sağlanmasına yönelik çabalar sürdürülmelidir.

41. NATO Entegre Hava ve Füze Savunması (IAMD) inandırıcı caydırıcılık ve savunma, İttifak'ın bölünmez güvenliği ve hareket serbestisi, NATO'nun takviye ve stratejik karşılık verme kabiliyeti için kilit öneme sahiptir. NATO IAMD barış zamanında, kriz ve çatışma dönemlerinde temel ve sürekli bir görevdir. NATO IAMD her türlü hava ve füze tehdidini caydırmaya veya etkisiz hale getirmeye veya etkinliğini azaltmaya katkıda bulunacak tüm önlemleri kapsar. Bu görev 360 derecelik bir yaklaşımla yürütülür ve devletten ve devlet dışı aktörlerden gelen tüm stratejik yönlerden kaynaklanan tüm hava ve füze tehditlerini ele almak için uyarlanmıştır.

42. Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısına karşılık olarak Doğu kanadında yapılanlar da dahil olmak üzere Müttefiklerin IAMD konuşlandırmaları, tatbikatlar ve eğitimler Müttefiklerin dayanışmasını ve kararlılığını göstermektedir. Stratejik Konsepte, 2022'de Madrid'de kabul edilen yeni caydırıcılık ve savunma duruşu temeline ve yeni nesil savunma planlarına dayanarak NATO, IAMD'nin hazır olma durumunu, yanıt verebilirliğini, etkinliğini ve birlikte çalışabilirliğini ve hava sahasının kullanılabilirliğini geliştirerek IAMD'sini güçlendirmeye devam etmektedir. NATO ve Müttefikler gözetleme, önleme, komuta ve kontrol gibi IAMD yeteneklerini geliştirmeye devam etmektedirler. Basit Vidasız Hava Araçlarından (İHA) sofistike hipersonik füzelere kadar giderek çeşitlenen ve zorlaşan hava ve füze tehditlerini dikkate almaya devam edeceğiz.

43. NATO'nun nükleer kapasitesinin temel amacı barışı korumak, zorlamayı önlemek ve saldırganlığı caydırmaktır. Nükleer silahlar benzersizdir. Nükleer silahlar var olduğu sürece NATO da bir nükleer ittifak olarak kalacaktır. NATO'nun hedefi herkes için daha güvenli bir dünyadır; nükleer silahların olmadığı bir dünya için gerekli güvenlik ortamını yaratmaya çalışıyoruz. NATO'nun nükleer silah kullanmak zorunda kalabileceği durumlar son derece uzaktır. NATO'ya karşı herhangi bir nükleer silah kullanımı çatışmanın doğasını temelden değiştirecektir. İttifak bir düşmana kabul edilemeyecek ve herhangi bir düşmanın elde etmeyi umabileceği faydalardan çok daha ağır basacak maliyetler yükleyecek yeteneklere ve kararlılığa sahiptir.

44. İttifak'ın stratejik nükleer kuvvetleri, özellikle de ABD'ninkiler, İttifak'ın güvenliğinin en büyük garantisidir. Birleşik Krallık ve Fransa'nın bağımsız stratejik nükleer güçleri kendi başlarına caydırıcı bir role sahiptir ve İttifak'ın genel güvenliğine önemli katkıda bulunurlar. Bu Müttefiklerin ayrı karar alma merkezleri potansiyel düşmanların hesaplarını zorlaştırarak caydırıcılığa katkıda bulunur. NATO'nun nükleer caydırıcılık duruşu aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nin Avrupa'da konuşlandırdığı nükleer silahlara da dayanmaktadır. NATO'nun nükleer caydırıcılık misyonunu desteklemek için ilgili Müttefiklerin çift yetenekli uçakların yanı sıra konvansiyonel kuvvetlerin ve askeri yeteneklerin sağlanmasına yönelik ulusal katkıları bu çabanın merkezinde yer almaya devam etmektedir.

45. NATO nükleer caydırıcılık misyonunun güvenilirliğini, etkinliğini, emniyetini ve güvenliğini sağlamak için gerekli tüm adımları atacaktır. Bu, NATO'nun nükleer kapasitesini modernleştirmeye devam etmeyi ve İttifak'ın nükleer kuvvetlerinin esnekliğini ve uyarlanabilirliğini artırmak için planlamayı güncelleştirmeyi ve her zaman güçlü bir siyasi kontrol uygulamayı içerir. İttifak, İttifak'ın birliğini ve kararlılığını göstermek için NATO'nun nükleer yük paylaşım düzenlemelerine ilgili Müttefiklerin mümkün olan en geniş katılımını sağlama zorunluluğunu bir kez daha teyit eder.

46. İttifak, nükleer caydırıcılığın benzersiz ve farklı rolünü yeniden teyit ederken, tüm alanlarda ve çatışma yelpazesinde yeteneklerin ve faaliyetlerin daha fazla entegrasyonunu ve uyumunu sağlamaya kararlıdır. NATO inandırıcı caydırıcılığını sürdürmeye, stratejik iletişimini güçlendirmeye, tatbikatlarının etkinliğini artırmaya ve stratejik riskleri azaltmaya devam edecektir. NATO nükleer boyutu olan bir krizde saldırganlığı caydırmaya ve tırmanma risklerini yönetmeye hazır ve muktedirdir.

47. Füze savunması nükleer silahların caydırıcılıktaki rolünü tamamlayabilir; bunların yerini alamaz. NATO Balistik Füze Savunması'nın (BMD) amacı ve siyasi ilkeleri 2010 Lizbon Zirvesi'nden bu yana değişmemiştir. NATO BMD tamamen savunma amaçlıdır ve Avrupa-Atlantik bölgesi dışından kaynaklanan balistik füze tehditlerine karşı koymayı hedeflemektedir. Müttefikler NATO BMD'nin tam olarak geliştirilmesi, İttifak'ın kolektif savunmasının sürdürülmesi ve balistik füzelerin yaygınlaşmasının yarattığı artan tehdide karşı tüm NATO Avrupa nüfusu, toprakları ve kuvvetleri için tam kapsama ve koruma sağlanması konusundaki kararlılıklarını sürdürmektedirler.

48. NATO BMD, Romanya, Türkiye, İspanya ve Polonya'daki ABD Avrupa Aşamalı Uyarlanabilir Yaklaşım varlıkları ve ortak finansman için uygun tek bileşen olan NATO BMD komuta ve kontrolü de dahil olmak üzere gönüllü ulusal katkılara dayanmaktadır. İlave gönüllü ulusal katkılar sağlamlık sağlayacaktır. Tam Operasyonel Yeteneğe ulaşmadan önce bir sonraki önemli dönüm noktasına ulaşmak için gerekli olan NATO BMD komuta ve kontrolünün ilave temel bileşenlerini tamamlamaya kararlıyız.

49. Etkili caydırıcılık ve savunma, silahların kontrolü ve silahsızlanma ile anlamlı ve karşılıklı siyasi diyalog yoluyla sağlanan stratejik istikrar güvenliğimiz için elzem olmaya devam etmektedir. Silahların kontrolü, silahsızlanma ve yayılmanın önlenmesi İttifak'ın hedeflerine güçlü bir şekilde katkıda bulunmaktadır. Müttefiklerin silahların kontrolü, silahsızlanma ve yayılmanın önlenmesi konusundaki çabaları riski azaltmayı ve güvenlik, şeffaflık, doğrulama ve uyumluluğu arttırmayı amaçlamaktadır. Diyalog yoluyla güven arttırma ve öngörülebilirliği teşvik etmek, anlayışı arttırmak ve etkili kriz yönetimi ve önleme araçları oluşturmak da dahil olmak üzere stratejik risk azaltmanın tüm unsurlarını takip edeceğiz. Bu çabalar mevcut güvenlik ortamını ve tüm Müttefiklerin güvenliğini dikkate alacak ve İttifak'ın caydırıcılık ve savunma duruşunu tamamlayacaktır. NATO'yu silahların kontrolü çabaları konusunda derinlemesine tartışma ve yakın istişareler için bir platform olarak kullanacağız.

50. Silahların kontrolü, silahsızlanma ve yayılmanın önlenmesi İttifak'ın güvenlik hedeflerine ulaşmasına, stratejik istikrarın ve kolektif güvenliğimizin sağlanmasına önemli katkılarda bulunmuştur ve bulunmaya devam etmelidir. NATO silahsızlanma ve yayılmanın önlenmesi konusunda üzerine düşeni yapma konusunda uzun bir geçmişe sahiptir. Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra NATO, Avrupa'da konuşlu nükleer silah sayısını ve NATO stratejisinde nükleer silahlara olan bağımlılığını önemli ölçüde azaltmıştır. Müttefikler mevcut silahsızlanma, silahların kontrolü ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşmalarını ve taahhütlerini sürdürme ve destekleme konusunda ortak kararlılıklarını korumaktadırlar. Mevcut güvenlik ortamını ve tüm Müttefiklerin güvenliğini dikkate alarak, Avrupa-Atlantik güvenliğinin kilit bir unsuru olan silahların kontrolü, silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi konularını daha da güçlendireceğiz.

51. Rusya'nın silah kontrol yükümlülüklerini ve taahhütlerini ihlal etmesi ve seçici bir şekilde uygulaması, daha geniş güvenlik ortamının kötüleşmesine katkıda bulunmuştur. Rusya'nın New START Antlaşmasını sözde askıya almasını ve Antlaşma kapsamındaki yasal olarak bağlayıcı yükümlülüklerine uymamasını kınıyoruz. Rusya'yı Antlaşmayı tam olarak uygulamaya geri dönmeye ve stratejik ve nükleer riskleri azaltmak için sorumlu davranmaya ve yapıcı bir şekilde angaje olmaya çağırıyoruz. Ayrıca, Rusya'nın silah kontrolünü hiçe saymaya devam ettiğini gösteren ve Avrupa-Atlantik güvenliğini baltalamaya yönelik bir dizi eylemin sonuncusu olan, Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Anlaşması'ndan çekilme kararını da kınıyoruz. Müttefikler Rusya'yı taahhütlerini ve yükümlülüklerini yerine getirmeye ve çekilmeden önce kalan süreyi kararını yeniden gözden geçirmek üzere kullanmaya çağırmaktadır. Müttefikler, Rusya'nın AKKA Anlaşmasından çekilmesinin sonuçları ve İttifak'ın güvenliği üzerindeki etkileri konusunda istişarelerde bulunmaya devam edecektir.

52. Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT) nükleer silahların yayılmasına karşı temel siper olmaya devam etmektedir. Küresel nükleer silahların yayılmasını önleme rejiminin ve silahsızlanma mimarisinin temel taşı, nükleer silahsızlanmaya giden tek inandırıcı yol ve nükleer enerji, bilim ve teknolojinin barışçıl kullanımlarının paylaşılmasında uluslararası işbirliğinin çerçevesidir. Müttefikler, Madde VI da dâhil olmak üzere NPT'nin üç sütununda tam olarak uygulanmasına güçlü bir şekilde bağlı kalmaya devam etmektedir. Rusya'nın Onuncu NPT Gözden Geçirme Konferansında uzlaşıyı engellemesi sorumsuzluktur. Tüm NPT Taraf Devletlerini, mevcut NPT Gözden Geçirme Döngüsünde NPT'nin uygulanması ve güçlendirilmesi için birlikte çalışmaya çağırıyoruz. Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Anlaşmasının acilen yürürlüğe girmesi gerektiğinin altını çiziyoruz. CD/1299 sayılı Silahsızlanma Konferansı raporu ve bu raporda yer alan yetki uyarınca, nükleer silahlarda veya diğer patlayıcı cihazlarda kullanılmak üzere bölünebilir madde üretimini yasaklayan bir anlaşmanın Silahsızlanma Konferansındaki müzakerelerinin derhal başlatılması ve erken sonuçlandırılması çağrısında bulunuyoruz. Henüz bunu yapmamış olan tüm devletleri, nükleer silahlarda veya diğer nükleer patlayıcı cihazlarda kullanılmak üzere bölünebilir madde üretimine ilişkin gönüllü moratoryum ilan etmeye ve bunu sürdürmeye çağırıyoruz.

53. NATO Müttefikleri, NPT'nin tüm hükümleriyle tam uyum içinde, uluslararası istikrarı teşvik eden ve herkes için azalmayan güvenlik ilkesine dayanan etkili ve doğrulanabilir bir yolla ulaşılacak nükleer silahsız bir dünya nihai hedefini desteklemektedirler. NATO'nun nükleer yük paylaşımı düzenlemeleri her zaman NPT ile tamamen uyumlu olmuştur.

54. Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşmasının (TPNW) İttifak'ın nükleer caydırıcılık politikasına karşıt olduğunu ve bu politikayla tutarsız ve uyumsuz olduğunu, mevcut yayılmanın önlenmesi ve silahsızlanma mimarisiyle çeliştiğini, NPT'yi zayıflatma riski taşıdığını ve mevcut güvenlik ortamını dikkate almadığını yineliyoruz. TPNW, nükleer silahlar konusunda ülkelerimiz üzerindeki yasal yükümlülükleri değiştirmemektedir. TPNW'nin uluslararası teamül hukukunu yansıttığı veya bu hukukun gelişimine herhangi bir şekilde katkıda bulunduğu iddialarını kabul etmiyoruz.  Ortaklarımıza ve diğer tüm ülkelere, yasak anlaşmasının NPT de dahil olmak üzere uluslararası barış ve güvenlik üzerindeki etkisini gerçekçi bir şekilde değerlendirmeleri ve stratejik riskleri azaltabilecek ve nükleer silahsızlanma konusunda kalıcı ilerleme sağlayabilecek somut ve doğrulanabilir tedbirler yoluyla kolektif güvenliği arttırma çalışmalarında bize katılmaları çağrısında bulunuyoruz.

55. KDHC, nükleer silahların kontrolü veya risklerin azaltılması için anlamlı bir şeffaflık veya iyi niyetli çabalar göstermezken, nükleer cephaneliğini daha fazla savaş başlığı ve daha fazla sayıda sofistike dağıtım sistemi ile hızla genişletmekte ve çeşitlendirmektedir. NPT'nin hedeflerini baltalayan sivil program kisvesi altında askeri programlar için plütonyum üretme veya üretimini destekleme girişimlerine karşı çıkıyoruz. KDHC'yi stratejik risk azaltma tartışmalarına katılmaya ve nükleer silah politikaları, planları ve kabiliyetleri konusunda daha fazla şeffaflık yoluyla istikrarı teşvik etmeye çağırıyoruz.

56. İran'ın asla nükleer silah geliştirmemesi gerektiği yönündeki net kararlılığımızı yineliyoruz. İran'ın nükleer programını tırmandırmasından derin endişe duymaya devam ediyoruz. İran'a, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'nın gerektirdiği koruma tedbirleri anlaşması kapsamındaki yasal yükümlülüklerini ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesine ilişkin siyasi taahhütlerini daha fazla gecikmeksizin yerine getirmesi çağrısında bulunuyoruz. İran'ın bu yükümlülüklerini ve taahhütlerini yerine getirmesi, UAEA'nın İran'ın nükleer programının barışçıl niteliği konusunda güvenilir güvenceler verebilmesi açısından hayati önem taşımaktadır. İran'a ayrıca BM Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararına aykırı tüm balistik füze faaliyetlerini durdurması çağrısında bulunuyoruz.

57. Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti'nin (KDHC) birçok BM Güvenlik Konseyi Kararını ihlal eden kitle imha silahları ve balistik füze programlarını en güçlü şekilde kınıyoruz. Kuzey Kore'nin nükleer silahlarını ve mevcut nükleer programlarını ve diğer kitle imha silahlarını ve balistik füze programlarını eksiksiz, doğrulanabilir ve geri döndürülemez bir şekilde terk etmesi gerektiğini yineliyoruz. Kuzey Kore'yi NPT'ye ve UAEA tedbirlerine geri dönmeye ve tam olarak uymaya çağırıyoruz. Kuzey Kore'yi, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kore Cumhuriyeti de dâhil olmak üzere ilgili tüm taraflarca tekrarlanan diyalog tekliflerini kabul etmeye çağırıyoruz.

58. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) malzemelerin veya silahların düşman devletler ve devlet dışı aktörler tarafından NATO'ya karşı kullanılma olasılığı güvenliğimiz için merkezi ve gelişen bir tehdit olmaya devam etmektedir. Madrid Zirvesi'nde kararlaştırıldığı üzere NATO'nun yeni KBRN savunma politikasını uygulamakta ve her türlü ortamda etkin bir şekilde faaliyet göstermek, savaşmak ve galip gelmek ve KBRN risk ve tehditlerine karşı ulusal ve kolektif dayanıklılığımızı sağlamak için gereken askeri yeteneklere yatırım yapmaktayız.

59. NATO tüm üyelerinin özgürlük ve güvenliğini hem siyasi hem de askeri araçlar kullanarak korumaktadır. Gelişen güvenlik ortamı, NATO'nun askeri olmayan ve askeri araçları barış, kriz ve çatışma dönemlerinin tamamında bilinçli, tutarlı ve sürekli bir şekilde kullanan yapılandırılmış ve özel bir yaklaşım benimsemesini giderek daha fazla gerektirmektedir. NATO, İttifak'ın üç temel görevini destekleyen çeşitli askeri olmayan araçlar kullanmaktadır. Ayrıca bu araçların Müttefikler tarafından kendi yetki ve kontrolleri altında ve diğer uluslararası aktörlerle birlikte tutarlı bir şekilde kullanılmasını geliştirmek için bir platform olarak hizmet etmeye devam etmektedir. Etkili, açık ve ikna edici stratejik iletişimi güçlendirmeye devam edeceğiz.

60. Avrupa'daki savaş Avrupa-Atlantik güvenlik ortamının doğasını temelden değiştirdiğinden, istihbarata verilen önem daha da belirginleşmiş ve İttifak'ın karar alma ve stratejik planlama süreçleri için vazgeçilmez hale gelmiştir. NATO istihbarat girişiminin değeri her şeyden önce Müttefik istihbarat ve güvenlik servislerinin istihbarat paylaşmak ve İttifak'ın küresel stratejik resme ilişkin kapsamlı bir anlayışa sahip olmasını sağlamak için yakın bir şekilde birlikte çalışmalarından kaynaklanmaktadır. Bu amaçla, Müttefiklerin istihbarat yetenekleri NATO'nun tehditler, riskler ve zorluklarla ilgili anlayışının geliştirilmesine ve önemli ve çeşitli analiz yeteneklerimizin optimize edilmesine katkıda bulunacaktır. İttifak içinde ve ortaklarımızla istihbarat işbirliğimizi uygun şekilde güçlendireceğiz. NATO ve Müttefikler düşmanca istihbarat faaliyetlerine etkili bir şekilde karşılık verebilmek için güvenlik ve karşı istihbarat önlemlerini geliştireceklerdir.

61. Ulusal ve kolektif dayanıklılık, güvenilir caydırıcılık ve savunma ile İttifak'ın temel görevlerinin etkin bir şekilde yerine getirilmesi için temel bir dayanaktır ve toplumlarımızı, halklarımızı ve ortak değerlerimizi koruma çabalarımız açısından hayati önem taşımaktadır. Dayanıklılık ulusal bir sorumluluk ve Washington Antlaşmasının 3. Maddesinde yer alan kolektif bir taahhüttür. Bugün 2023 İttifak Dayanıklılık Hedeflerini kabul ettik. Bu hedefleri 2021 Güçlendirilmiş Dayanıklılık Taahhüdü üzerine inşa ediyoruz. Dayanıklılık Hedefleri NATO ve Müttefiklerin stratejik şoklara ve aksaklıklara karşı hazırlıklı olmalarını güçlendirecektir. Bu hedefler barış, kriz ve çatışma dönemlerinde hükümetin ve halkımıza sunulan temel hizmetlerin sürekliliğini sağlama ve askeri operasyonlara sivil desteği mümkün kılma konusundaki ulusal ve kolektif kabiliyetimizi artıracaktır. Müttefikler bu hedefleri, kendi ulusal risk profillerine uygun olarak ulusal hedeflerinin ve uygulama planlarının geliştirilmesine rehberlik etmek üzere kullanacaklardır. Ayrıca kritik altyapı, tedarik zincirleri ve sağlık sistemleri de dâhil olmak üzere stratejik kırılganlıkların ve bağımlılıkların tespit edilmesi ve azaltılması için çalışacağız. Müttefikler toplumsal dayanıklılığı da teşvik etmelidir. Dayanıklılık oluşturma çabalarımızı güçlendirirken, Avrupa-Atlantik bölgesini ve daha geniş komşuluk alanımızı daha güvenli hale getirmek için başta Avrupa Birliği olmak üzere benzer çabalar içerisinde olan ortaklarımızla birlikte çalışmaya devam edeceğiz. Müttefiklerin diğer uluslararası organlardaki eylemleri, taahhütleri ve yasal yükümlülükleri de dayanıklılığımızın arttırılmasına katkıda bulunmaktadır.

62. İttifak'ın temel görevlerini yerine getirme kabiliyeti, dijital teknolojilerin benimsenmesine giderek daha fazla dayanmaktadır. Dijital olarak dönüştürülmüş bir İttifak'ın aciliyetini kabul ederek, Çok Alanlı Operasyonlar yürütme, tüm alanlarda birlikte çalışabilirliği sağlama, durumsal farkındalığı artırma, siyasi istişare ve veriye dayalı karar alma becerilerimizi desteklemek için bir Dijital Dönüşüm Uygulama Stratejisini onayladık.

63. Gelişmekte olan ve yıkıcı teknolojiler (EDT'ler) hem fırsatlar hem de riskler getirmektedir. Bunlar çatışmanın karakterini değiştirmekte, daha büyük stratejik önem kazanmakta ve küresel rekabetin kilit arenaları haline gelmektedir. Mevcut operasyonlarda EDT'lerin ve ticari teknolojilere erişim ve adaptasyonun operasyonel önemi Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü saldırı savaşı bağlamında vurgulanmıştır. NATO'nun stratejik rakipleri ve potansiyel hasımları, özellikle kötü niyetli hibrid faaliyetlerde son derece etkili ve çatışmalarda belirleyici olabilecek teknolojilere büyük yatırımlar yapmaktadırlar. Birlikte çalışabilirliğimizi ve askeri üstünlüğümüzü korumak amacıyla, çift kullanımlı çözümler de dâhil olmak üzere, İttifak'ın yeni ve yıkıcı teknolojilerdeki teknolojik üstünlüğünü sürdürmesini sağlamak için kendi çabalarımızı hızlandırıyoruz. Yeni teknolojileri benimsemek ve entegre etmek, özel sektörle işbirliği yapmak, inovasyon ekosistemlerimizi korumak, standartları şekillendirmek ve demokratik değerlerimizi ve insan haklarımızı yansıtan sorumlu kullanım ilkelerine bağlı kalmak için birlikte çalışıyoruz. Uluslararası hukuka uygun hareket ettiğimizden emin olacak ve kamuoyunun güvenini kazanmaya çalışacağız. NATO'nun Kuzey Atlantik için Savunma İnovasyon Hızlandırıcısı (DIANA) NATO ülkelerindeki start-up'lara yönelik ilk çağrılarını başlattı. Transatlantik inovasyon ekosistemimizi daha da geliştirmek için dünyanın ilk çok egemenli risk sermayesi fonu olan NATO İnovasyon Fonu önümüzdeki aylarda derin teknolojiye yatırım yapmaya başlayacaktır. Yapay Zekâ ve Otonomi konularında kısa süre önce kabul edilen stratejileri tamamlayıcı olarak NATO, Kuantum Teknolojileri ve Biyoteknoloji ve İnsani Gelişme konuları da dâhil olmak üzere, yeni ortaya çıkan ve yıkıcı teknolojilerin sunduğu fırsat ve riskleri ele alan başka stratejiler de geliştirecektir.

64. Siyasi kurumlarımızı, kritik altyapımızı, toplumlarımızı, demokratik sistemlerimizi, ekonomilerimizi ve vatandaşlarımızın güvenliğini hedef almak üzere, müdahale ve teknolojilerin zararlı kullanımı da dâhil olmak üzere, hibrit faaliyetleri kullanan devlet ve devlet dışı aktörlerden gelen ve giderek artan hibrit tehdit ve meydan okumalarla karşı karşıya kalmaya devam ediyoruz. Açık ve demokratik toplumlarımızı bu kötü niyetli faaliyetlere karşı savunma konusunda birlik içindeyiz. Müttefiklere yönelik hibrid operasyonların silahlı saldırı boyutuna ulaşabileceğini ve Konsey'in Washington Antlaşması'nın 5. Maddesine başvurmasına yol açabileceğini yineliyoruz. Hibrit tehditlere karşı, potansiyel olarak Hibrit Karşıtı Destek Ekipleri konuşlandırmak da dâhil olmak üzere, hazırlık yapmaya, caydırmaya, savunmaya ve karşı koymaya devam edeceğiz. Kapsamlı önleyici ve müdahale seçenekleri geliştirmeye devam ediyoruz ve dayanıklılığı arttırmak ve kötü niyetli aktörleri hibrit operasyonlara girişmekten caydırmak için bunları uygulamaya hazırız. Münferit Müttefikler, uygun olduğunda, hibrit faaliyetleri atfetmeyi ve atfetmenin egemen bir ulusal ayrıcalık olduğunu kabul ederek koordineli bir şekilde yanıt vermeyi düşünebilirler. Olumlu ve etkili stratejik iletişimler de dâhil olmak üzere dezenformasyon ve yanlış bilgilendirmenin üzerine gitmeye devam edeceğiz. Ayrıca hibrit sınamalar karşısında dayanıklılıklarını güçlendirmeleri için ortaklarımızı desteklemeye devam edeceğiz.

65. Kritik denizaltı altyapısına yönelik tehdit gerçektir ve gelişmektedir. Kritik altyapımızla ilgili stratejik zafiyetleri ve bağımlılıkları tespit etmeye ve azaltmaya ve devlet ve devlet dışı aktörler tarafından enerji ve diğer hibrid taktiklerin zorlayıcı kullanımına karşı hazırlıklı olmaya, caydırmaya ve savunmaya kararlıyız. Müttefiklerin kritik altyapılarına yönelik her türlü kasıtlı saldırıya birleşik ve kararlı bir karşılık verilecektir; bu durum kritik denizaltı altyapısı için de geçerlidir. Müttefiklerin topraklarındaki kritik denizaltı altyapısının korunması ulusal bir sorumluluk ve aynı zamanda kolektif bir taahhüt olmaya devam etmektedir. NATO, talep edildiği takdirde Müttefiklere destek vermeye hazırdır. NATO'nun Deniz Komutanlığı (MARCOM) bünyesinde NATO'nun Kritik Denizaltı Altyapısının Güvenliği için Denizcilik Merkezi'ni kurmayı kabul ettik. Ayrıca bilgi paylaşımını geliştirmek ve en iyi uygulamaları paylaşmak üzere NATO, Müttefikler, özel sektör ve diğer ilgili aktörleri bir araya getiren bir ağ kurma konusunda da anlaştık.

66. Tehdit aktörlerinin kötü niyetli siber faaliyetler ve kampanyalar kullanarak İttifak'ın istikrarını bozmaya yönelik çabaları arttıkça siber uzay her zaman tartışmalı bir alan haline gelmektedir. Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü saldırı savaşı, siberin modern çatışmanın bir özelliği olduğunun altını çizmiştir. Demokratik sistemlerimize ve kritik altyapımıza yönelik olanlar da dâhil olmak üzere önemli, sürekli ve artan siber tehditlere ve bunların hibrit kampanyaların bir parçası olduğu durumlara karşı koyuyoruz. Siber tehditlerin tüm yelpazesini caydırmak, bunlara karşı savunma yapmak ve bunlara karşı koymak için, toplu tepkileri de göz önünde bulundurarak, tüm kabiliyetlerimizi kullanmaya kararlıyız. Tek veya kümülatif bir dizi kötü niyetli siber faaliyet silahlı saldırı seviyesine ulaşabilir ve Kuzey Atlantik Konseyi'nin duruma göre Washington Antlaşması'nın 5. Maddesine başvurmasına yol açabilir. BM Şartı, uluslararası insancıl hukuk ve uygulanabildiği ölçüde uluslararası insan hakları hukuku da dâhil olmak üzere uluslararası hukuka uygun hareket etme kararlılığımızı sürdürüyoruz. Özgür, açık, barışçıl ve güvenli bir siber uzayı teşvik etmeye ve uluslararası hukuka saygı gösterilmesini sağlayarak ve siber uzayda sorumlu devlet davranışına ilişkin gönüllü normları destekleyerek istikrarı arttırma ve çatışma riskini azaltma çabalarını sürdürmeye devam ediyoruz. Bugün, siber savunmanın genel caydırıcılığımıza ve savunma duruşumuza katkısını arttıracak yeni bir konsepti onaylıyoruz. Bu konsept NATO'nun üç siber savunma seviyesini (siyasi, askeri ve teknik) daha da bütünleştirecek ve barış zamanı, kriz ve çatışma dönemlerinde her zaman sivil-asker işbirliğinin yanı sıra uygun olduğunda özel sektörle de işbirliği yapılmasını sağlayacaktır. Bunu yapmak ortak durumsal farkındalığımızı artıracaktır. Siber dayanıklılığımızı güçlendirmek İttifakımızı daha güvenli hale getirmenin ve siber tehditlerden kaynaklanan önemli zarar potansiyelini daha iyi azaltabilmenin anahtarıdır. Bugün Siber Savunma Taahhüdümüzü yineliyor ve geliştiriyoruz ve kritik altyapılar da dâhil olmak üzere öncelikli olarak ulusal siber savunmalarımızı daha da güçlendirmek için iddialı yeni ulusal hedefler taahhüt ediyoruz. NATO'nun yeni Sanal Siber Olay Destek Yeteneğini (VCISC), önemli kötü niyetli siber faaliyetlere karşılık olarak ulusal hafifletme çabalarını desteklemek üzere başlattık. Bu Müttefiklere yardım için ek bir araç sağlamaktadır. Ortak ülkeler, uluslararası örgütler, endüstri ve akademi de dâhil olmak üzere, siber uzayda uluslararası istikrarı arttırma çabalarımızı ilerleterek, uygun şekilde karşılıklı olarak faydalı ve etkili ortaklıklar geliştirmeye çalışacağız. Mevcut fikir alışverişlerimizi tamamlamak üzere bu Kasım ayında Berlin'de ilk kapsamlı NATO Siber Savunma Konferansını düzenleyerek siyasi, askeri ve teknik düzeylerdeki karar alıcıları bir araya getireceğiz.

67. Uzay uluslarımızın güvenliği ve refahı için kritik bir rol oynamaktadır. Uzay aynı zamanda sorumsuz davranışlar, kötü niyetli faaliyetler ve NATO'nun potansiyel hasımları ve stratejik rakipleri tarafından karşı-uzay yeteneklerinin geliştirilmesiyle giderek daha fazla tartışılan bir alandır. Uzayın güvenli kullanımının ve uzaya sınırsız erişimin sürdürülmesi etkin bir caydırıcılık ve savunma için kilit öneme sahiptir. Operasyonel bir alan olarak uzay konusundaki çalışmalarımızın bir parçası olarak, uzay etkilerinin tüm alanlarda koordine edilmesini sağlamak amacıyla uzayın barış zamanında, krizde ve çatışmada müşterek ve çok alanlı operasyonların planlanması, tatbikatı ve icrasına entegrasyonunu hızlandırıyoruz. İttifak'ın gereksinimlerini ve savunma planlarını desteklemek üzere uzay verilerimizin, ürünlerimizin ve hizmetlerimizin NATO içinde paylaşımını geliştirmeyi taahhüt ettik. NATO'nun istihbarat, gözetleme ve keşif kapasitesini geliştirecek olan İttifak Uzaydan Kalıcı Gözetleme (APSS) çok uluslu programı üzerinde devam eden çabaları memnuniyetle karşılıyoruz. Fransa'da NATO Uzay Mükemmeliyet Merkezi'nin kurulmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Müttefiklerimiz uluslararası hukuka bağlı kalmaya kararlıdırlar ve sorumlu uzay davranışlarına ilişkin normları, kuralları ve ilkeleri teşvik ederek uzay tehditlerini azaltmaya yönelik uluslararası çabaları desteklemeye devam edeceğiz. Uzaya, uzaydan veya uzay içinde yapılacak düşmanca operasyonların silahlı saldırı düzeyine ulaşabileceğini ve Kuzey Atlantik Konseyi'nin Washington Antlaşması'nın 5. Maddesine başvurmasına yol açabileceğini bir kez daha teyit ediyoruz.

68. Enerji güvenliği ortak güvenliğimizde önemli bir rol oynamaktadır. Rusya tarafından kasıtlı olarak şiddetlendirilen enerji krizi, istikrarlı ve güvenilir bir enerji arzının ve güzergahların, tedarikçilerin ve kaynakların çeşitlendirilmesinin önemini vurgulamıştır. NATO'nun kritik enerji altyapısının korunmasında ulusal makamları destekleme kapasitesini geliştirmeye devam edeceğiz. Askeri kuvvetlerimize güvenli, esnek ve sürdürülebilir enerji tedariki sağlamaya kararlıyız. İttifakımızı devam etmekte olan enerji dönüşümüne adapte ederken askeri kabiliyet, etkinlik ve birlikte çalışabilirliği sağlayacağız. Müttefikler, ihtiyaçları ve koşulları doğrultusunda enerji kaynaklarını çeşitlendirme arayışındadırlar ve bu arayışlarını sürdüreceklerdir.

69. İklim değişikliği, şimdiki ve gelecek nesillerin karşı karşıya olduğu Müttefik güvenliği üzerinde derin etkisi olan belirleyici bir zorluktur. Bir tehdit çarpanı olmaya devam etmektedir. NATO, iklim değişikliğinin güvenlik üzerindeki etkilerini anlama ve bunlara uyum sağlama konusunda lider uluslararası örgüt olmaya kararlıdır. Yenilikçi stratejik analiz araçlarının geliştirilmesi de dâhil olmak üzere, iklim değişikliğinin savunma ve güvenlik üzerindeki etkilerini ele almaya devam edeceğiz. İklim değişikliği ile ilgili hususları NATO'nun tüm temel görevlerine entegre edecek, altyapımızı, askeri yeteneklerimizi ve teknolojilerimizi uyarlayarak gelecekteki faaliyet ortamlarına direnç göstermelerini sağlayacağız. İklim değişikliğinin azaltılmasına katkıda bulunmak amacıyla NATO'nun siyasi ve askeri yapı ve tesislerinin sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltmaya kararlıyız; aynı zamanda enerji verimliliğini artırarak, temiz enerji kaynaklarına geçerek ve yenilikçi yeni nesil temiz teknolojilerden yararlanarak iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunurken, askeri etkinliği ve güvenilir bir caydırıcılık ve savunma duruşu sağlayacağız. Ortak ülkeler, bilim camiası ve iklim değişikliği ve güvenlik konularında faaliyet gösteren diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlarla olan görüş alışverişlerimizi güçlendirmeye devam edeceğiz. Montreal'de bir NATO İklim Değişikliği ve Güvenlik Mükemmeliyet Merkezi kurulmasını memnuniyetle karşılıyoruz.

70. İnsani Güvenlik ve Kadın, Barış ve Güvenlik gündemlerini tüm temel görevlerimize entegre etmeye kararlıyız. Operasyonel etkinliğimizi arttırmak ve sivil ve askeri yapılar arasında sinerji sağlamak amacıyla sağlam politikalar ve net operasyonel kılavuzlar aracılığıyla bu hedefi tam olarak hayata geçirmek için çalışmaya devam edeceğiz. Bunu yaparken ortaklarımız, uluslararası kuruluşlar ve sivil toplumla birlikte çalışıyoruz. İddialı bir insani güvenlik gündemine olan bağlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz. İnsani Güvenlik Yaklaşımımız ve Yol Gösterici İlkelerimiz insan çevresine daha kapsamlı bir bakış açısı geliştirmemizi sağlayarak kalıcı barış ve güvenliğe katkıda bulunmaktadır. Bugün, NATO'nun Çocuklar ve Silahlı Çatışma Politikasını ve güncellenmiş İnsan Ticaretiyle Mücadele Politikasını onaylıyoruz. İnsan güvenliği konusunda devam etmekte olan çalışmalarımız kültürel varlıkların korunmasını da kapsamaktadır.

71. Kadınların barış ve istikrarın tüm yönlerine tam, eşit ve anlamlı katılımının kritik önemini kabul ediyor ve çatışmanın, çatışmayla bağlantılı cinsel şiddet de dâhil olmak üzere, kadınlar ve kız çocukları üzerindeki orantısız etkisine dikkat çekiyoruz. Kadın, Barış ve Güvenlik Politikamızı istikrarlı bir şekilde uygulamaya devam edeceğiz ve bu bağlamda, NATO operasyonları, misyonları, faaliyetleri ve ortaya çıkan zorluklarla ilgili çalışmalarımız da dâhil olmak üzere yaptığımız her işte toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirecek, toplumsal cinsiyet perspektiflerini entegre edecek ve BM Güvenlik Konseyi tarafından belirlenen Kadın, Barış ve Güvenlik gündeminin ilkelerini teşvik edeceğiz. NATO'nun Kadın, Barış ve Güvenlik Politikasını değerlendirecek ve güncelleyeceğiz.

72. NATO'nun ortaklıkları NATO'nun çalışma şekli için esastır ve öyle olmaya da devam edecektir. NATO'nun üç temel görevinin ve 360 derecelik güvenlik yaklaşımımızın desteklenmesinde önemli bir rol oynamaktadırlar. Ortaklarımıza NATO'nun durumsal farkındalığına, operasyonlarına, görevlerine ve Trust Fund projeleri de dahil olmak üzere faaliyetlerine yaptıkları önemli katkılar için minnettarız. Mevcut güvenlik ortamı ortaklıkların önemini vurgulamaktadır. Bu ortaklıklar küresel müşterekleri korumak ve dayanıklılığımızı arttırmak için hayati önem taşımaktadır. İttifak'ın değerlerini ve kurallara dayalı uluslararası düzenin korunmasına yönelik ilgisini paylaşan ortaklarla bağlarımızı güçlendireceğiz. Hem Müttefiklerin hem de ortakların karşılıklı saygı, fayda ve çıkarlarına dayalı olarak ortaklarla siyasi diyaloğu ve pratik işbirliğini güçlendirmeye devam edeceğiz. Bu, sınırlarımızın ötesinde istikrara katkıda bulunur ve yurtiçinde güvenliğimizi arttırır. Geniş komşuluk bölgemizdeki ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelere erişimimizi arttıracak ve ortak güvenliğimizi güçlendirecek herhangi bir ülke veya kuruluşla angajmana açık olacağız. Ortaklarımızla ilişkilerimizin temelini oluşturan ilkelere bağlılığımızı sürdürüyoruz ve ortaklıklarımızı daha stratejik, daha tutarlı ve daha etkili hale getirmek için adımlar attık. NATO'nun çıkarlarının etkilendiği küresel güvenlik sorunlarına ortak yaklaşımları tartışacak, daha derin siyasi angajman yoluyla perspektifleri paylaşacak ve ortak güvenlik kaygılarını ele almak için somut işbirliği alanları arayacağız. Kapsamlı Yaklaşım Eylem Planımız doğrultusunda, NATO'nun kendi araçları ve çalışma alanları içinde tutarlılığı, ortak ülkeler ve BM, AB ve AGİT gibi örgütlerle uyumlu yaklaşımları ve sivil toplum örgütleriyle daha fazla diyaloğu sürdürmeye devam edeceğiz.

73. Avrupa Birliği NATO için eşsiz ve vazgeçilmez bir ortak olmaya devam etmektedir. Stratejik ortaklığımız uluslarımızın ve Avrupa-Atlantik bölgesinin güvenliği ve refahı için elzemdir. Ortak değerlerimiz, ortak güçlüklerin üstesinden gelme kararlılığımız ve barış, özgürlük ve refahı teşvik etme ve koruma konusundaki kesin kararlılığımız üzerine inşa edilmiştir. NATO, transatlantik ve küresel güvenliğe olumlu katkıda bulunan ve NATO'yu tamamlayan ve onunla birlikte çalışabilen daha güçlü ve daha yetenekli bir Avrupa savunmasının değerini kabul eder. Gereksiz tekrarlardan kaçınarak tutarlı, tamamlayıcı ve birlikte çalışabilir savunma yeteneklerinin geliştirilmesi, Avrupa-Atlantik bölgesini daha güvenli hale getirmeye yönelik ortak çabalarımızda kilit öneme sahiptir. Son gelişmeler de dâhil olmak üzere bu tür çabalar daha güçlü bir NATO'ya yol açacak, ortak güvenliğimizin geliştirilmesine yardımcı olacak, transatlantik yük paylaşımına katkıda bulunacak, ihtiyaç duyulan yeteneklerin sağlanmasına yardımcı olacak ve savunma harcamalarında genel bir artışı destekleyecektir. AB üyesi olmayan Müttefikler AB'nin ortak güvenlik sorunlarını ele alma kapasitesini güçlendirme çabalarına önemli katkılarda bulunmaya devam etmektedir. NATO ve AB arasındaki stratejik ortaklık için AB üyesi olmayan Müttefiklerin AB'nin savunma çabalarına tam katılımları elzemdir. Güçlendirilmiş bir stratejik ortaklığı desteklemek üzere bu alanda somut ilerlemeyi temsil eden karşılıklı adımları sabırsızlıkla bekliyoruz. NATO ve AB işbirliğine ilişkin tüm karar, ilke ve taahhütleri bir kez daha teyit ediyoruz. Bu ortaklığı karşılıklı açıklık, şeffaflık, tamamlayıcılık ve örgütlerin farklı yetkilerine, karar alma özerkliğine ve kurumsal bütünlüğüne saygı ruhu içerisinde ve iki örgüt tarafından mutabık kalındığı şekilde daha da güçlendirmeye devam edeceğiz.

74. Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı saldırı savaşı bağlamında NATO-AB işbirliği daha da önemli hale gelmiştir. Birbirini tamamlayan, uyumlu ve karşılıklı olarak birbirini güçlendiren rollerimizden yararlanma konusunda amaç birliğimizi ve ortak kararlılığımızı açık bir şekilde ortaya koyduk. NATO ve AB Ukrayna'yı desteklemeye devam edecektir. Bu bağlamda, Ukrayna konusunda özel bir NATO-AB Personel Koordinasyonunun kurulmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Dezenformasyonla mücadele, hibrid ve siber tehditlerle mücadele, tatbikatlar, operasyonel işbirliği, savunma yetenekleri, savunma sanayi ve araştırma, terörle mücadele ve savunma ve güvenlik kapasitesinin geliştirilmesi gibi stratejik iletişim alanlarında da somut sonuçlar elde ettik. Dayanıklılık, kritik altyapının korunması, gelişmekte olan ve yıkıcı teknolojiler, uzay, iklim değişikliğinin güvenlik üzerindeki etkileri ve jeostratejik rekabet konularındaki işbirliğimizi daha da genişletiyoruz. Ayrıca ÇHC'nin Avrupa-Atlantik güvenliği açısından yarattığı sistemik zorlukları ele almaya devam edeceğiz. NATO ve AB arasındaki siyasi diyalog NATO-AB işbirliğini ilerletmek için elzem olmaya devam etmektedir.

75. Batı Balkanlar, uzun işbirliği ve operasyon geçmişimizin de vurguladığı gibi NATO için stratejik öneme sahip bir bölgedir. Bölge ülkelerinin NATO ve AB hedeflerini ilerleten reformları destekleyerek Batı Balkanlar'ın güvenlik ve istikrarına olan güçlü bağlılığımızı sürdürüyoruz. Reformları, bölgesel barış ve güvenliği desteklemek ve hem devlet hem de devlet dışı aktörler tarafından ortaya konan dezenformasyon, hibrid ve siber tehditler de dâhil olmak üzere kötü niyetli etkilere karşı koymak amacıyla siyasi diyaloğumuzu ve pratik işbirliğimizi geliştirmeye devam edeceğiz. Bölge, bu zorluklarla mücadele etmek için İttifak'ın ve uluslararası toplumun sürekli ilgisine ve kararlılığına ihtiyaç duymaktadır. Demokratik değerler, hukukun üstünlüğü, yerel reformlar ve iyi komşuluk ilişkileri bölgesel işbirliği ve Avrupa-Atlantik entegrasyonu için hayati önem taşımaktadır ve bu konuda ilerlemenin devam etmesini bekliyoruz.

76. NATO, Bosna Hersek'te Barış İçin Genel Çerçeve Anlaşması ve diğer ilgili uluslararası anlaşmalar uyarınca, istikrarlı ve güvenli bir Bosna Hersek'in egemenliğini ve toprak bütünlüğünü kuvvetle desteklemektedir. Ülke içinde uzlaşıyı teşvik ediyor ve siyasi liderleri bölücü ve ayrılıkçı söylem ve eylemlerden kaçınmaya çağırıyoruz. Ülkenin Avrupa-Atlantik hedeflerine bağlılığımızı sürdürüyoruz. Yeni kararlaştırılan Savunma Kapasitesi Geliştirme paketi, NATO Saraybosna Karargâhı ve geniş kapsamlı işbirliğine dayalı güvenlik ve ortaklık araçları ve ülkenin NATO ile Reform Programı da dâhil olmak üzere reform çabalarını desteklemeye devam ediyoruz. Bosna Hersek'i NATO'nun desteğinden yararlanmaya ve NATO üyeliğine ilişkin nihai karara halel getirmeksizin, çok ihtiyaç duyulan siyasi, seçim, hukukun üstünlüğü, ekonomi ve savunma reformları da dahil olmak üzere kilit alanlardaki reformlarda ilerleme kaydetme çabalarını yoğunlaştırmaya teşvik ediyoruz.

77. NATO-Sırbistan ilişkilerinin güçlendirilmesi İttifak'ın, Sırbistan'ın ve tüm bölgenin yararına olacaktır. Sırbistan'ın NATO ve komşularıyla, NATO-Sırbistan işbirliğinin karşılıklı yararları konusunda kamuoyu iletişimleri de dahil olmak üzere, yapıcı bir şekilde ilişki kurmasını bekliyoruz. Belgrad ve Priştine arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini amaçlayan AB kolaylaştırıcılığındaki Diyalog ve diğer çabaları destekliyor ve tarafları anı yakalamaya ve kalıcı bir siyasi çözüme ulaşılması için iyi niyetle çaba göstermeye çağırıyoruz. Her iki tarafı da derhal gerilimi düşürmeye, diyaloğa geri dönmeye ve Belgrad ile Priştine arasında normalleşme yolunda kısa bir süre önce Brüksel ve Ohrid'de varılan anlaşmanın uygulanmasına yapıcı bir şekilde katılmaya çağırıyoruz.

78. NATO liderliğindeki Kosova Gücü (KFOR) de dahil olmak üzere NATO'nun Kosova'da devam eden angajmanına bağlılığımızı sürdürüyoruz. KFOR, BM Güvenlik Konseyi'nin 1244 sayılı kararı doğrultusunda Kosova'da güvenli ve emniyetli bir ortam ve hareket özgürlüğü sağlamaya devam edecektir. Son dönemde tırmanan eylemler kabul edilemez olup Kosova'nın kuzeyindeki şiddet olaylarını ve NATO askerlerinin ciddi şekilde yaralanmasına neden olan sebepsiz saldırıları kınıyoruz. Tekrar eden gerginliklere yanıt vermek üzere KFOR'un askeri varlığını arttırdık. KFOR'daki kuvvet mevcudiyetimizde yapılacak herhangi bir değişiklik takvimsel değil koşullara bağlı olacaktır.

79. Karadeniz bölgesi İttifak için stratejik öneme sahiptir. Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı saldırı savaşı bu hususu daha da vurgulamaktadır. Müttefiklerin Karadeniz bölgesinde güvenlik, emniyet, istikrar ve seyrüsefer serbestisini korumayı amaçlayan bölgesel çabalarına, uygun olduğu hallerde 1936 Montrö Sözleşmesi de dâhil olmak üzere, desteğimizin devam edeceğinin altını çiziyoruz. Bölgedeki gelişmeleri izlemeye ve değerlendirmeye devam edecek ve özellikle güvenliğimize yönelik tehditlere ve uygun olduğu şekilde bölgedeki ortaklarımızla daha yakın işbirliği için potansiyel fırsatlara odaklanarak durumsal farkındalığımızı arttıracağız.

80. Gürcistan'ın uluslararası alanda tanınan sınırları dahilinde toprak bütünlüğü ve egemenliğine olan desteğimizi yineliyoruz. Gürcistan'ın kendi geleceğini ve dış politika rotasını dış müdahalelerden uzak bir şekilde belirleme hakkına verdiğimiz destekte kararlıyız. Rusya'yı, rızası olmaksızın Gürcistan'da konuşlandırdığı güçleri geri çekmeye çağırıyoruz. Ayrıca Rusya'yı Gürcistan'ın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerini tanımaktan vazgeçmeye; bu bölgeleri askerileştirmeye ve sınır benzeri engeller inşa ederek Gürcistan'ın geri kalanından zorla ayırma girişimlerine son vermeye; ve Gürcistan vatandaşlarına yönelik keyfi gözaltılar ve tacizler de dahil olmak üzere insan hakları ihlal ve istismarlarına son vermeye çağırıyoruz. Gürcistan'ın Avrupa-Atlantik güvenliğine katkıda bulunma kararlılığını ve kapasitesini gösteren NATO operasyonlarına yaptığı önemli katkıları takdirle karşılıyoruz. Gürcistan ile siyasi diyaloğun ve pratik işbirliğinin derinleştirilmesinde NATO-Gürcistan Komisyonu'ndan ve Yıllık Ulusal Program'dan (ANP) tam olarak yararlanma kararlılığımızı sürdürüyoruz. Gürcistan'ın Üyelik Eylem Planı (MAP) sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak İttifak'a üye olması yönünde 2008 Bükreş Zirvesi'nde alınan kararı yineliyor; bu kararın tüm unsurlarını ve müteakip kararları bir kez daha teyit ediyoruz. Kriz Yönetimi, Siber Güvenlik, Askeri Mühendislik ve Güvenli İletişim konularının yanı sıra Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer (KBRN) Savunma ve Eğitim Tesisleri alanlarındaki yeni girişimleri de içeren geliştirilmiş Önemli NATO-Gürcistan Paketinin uygulanmasında kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşılıyoruz. Gürcistan, Avrupa-Atlantik hedeflerini ilerletmek için kilit demokratik reformlar da dâhil olmak üzere reformlar konusunda ilerleme kaydetmeli ve ANP'yi en iyi şekilde kullanmalıdır.

81. Moldova Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınan sınırları dahilinde toprak bütünlüğü ve egemenliğine olan desteğimizi yineliyor ve Rusya'yı Moldova'nın rızası olmaksızın Transdinyester bölgesinde konuşlu tüm güçlerini geri çekmeye çağırıyoruz. Moldova'nın kendi geleceğini ve dış politika rotasını dış müdahalelerden uzak bir şekilde belirleme hakkına verdiğimiz destekte kararlıyız ve Moldova'nın anayasal tarafsızlığına tam saygı duyuyoruz. NATO, kötüleşen güvenlik ortamı ışığında Moldova'nın direncini güçlendirmek ve siyasi bağımsızlığını korumak için siyasi ve pratik desteğini artırmaktadır. Müttefikler Moldova'nın demokratik reformları teşvik etme çabalarını memnuniyetle karşılamakta ve Avrupa ile bütünleşme yolunda ilerleyen Moldova'yı desteklemeye kararlıdırlar. Moldova güvenlik ve savunma yeteneklerini güçlendirmeye ve Silahlı Kuvvetlerini modernize etmeye çalışırken NATO da geliştirilmiş Savunma Kapasitesi Oluşturma Paketi aracılığıyla pratik yardım sağlamaya devam edecektir.

82. Orta Doğu ve Afrika stratejik çıkar bölgeleridir. Akdeniz Diyaloğu ve İstanbul İşbirliği Girişimi'ndeki uzun süreli ortaklarımıza yönelik siyasi angajmanlarımızı ve kamu diplomasisi erişimimizi derinleştireceğiz. Ayrıca Afrika Birliği ve Körfez İşbirliği Konseyi de dâhil olmak üzere ilgili bölgesel örgütlere erişimimizi arttıracağız. Irak, Ürdün, Moritanya ve Tunus için Savunma Kapasitesi Geliştirme paketlerini uyguluyoruz. Ürdünlü yetkililerle Amman'da bir NATO İrtibat Bürosu kurulması olasılığını da araştıracağız.

83. NATO ve Müttefikleri Irak'a ve ülkenin istikrara kavuşturulmasına yönelik desteğimizi sürdürmeye kararlıdır. Irak Hükümeti ve Irak Güvenlik Güçlerinin IŞİD/Daeş'le mücadelede süregelen çaba ve ilerlemelerini takdirle karşılıyoruz. Irak'ın terörizmin tüm şekil ve tezahürlerine karşı mücadelesinde daha fazla ilerleme kaydedilmesini teşvik ediyoruz. NATO Irak Misyonumuz Bağdat bölgesindeki Irak güvenlik kurumlarına savaş dışı danışmanlık ve kapasite geliştirme desteği vermeye devam etmekte ve Irak Savunma Bakanlığı ile işbirliğini derinleştirmektedir. Irak hükümetinden gelen talep üzerine NATO Irak Misyonu'nu Irak İçişleri Bakanlığı'na Federal Polis konusunda danışmanlık sağlayacak şekilde genişletmeyi düşünüyoruz. NATO Irak Misyonu talep odaklı olmaya devam edecek ve Irak makamlarının tam rızasıyla, Irak'ın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam saygı gösterilerek ve ilgili ortaklar ve uluslararası aktörlerle yakın koordinasyon içinde yürütülecektir.

84. İran'ın Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü saldırı savaşına verdiği destek Avrupa-Atlantik güvenliğini etkilemektedir. İran'ı Rusya'ya verdiği askeri desteği, özellikle de kritik altyapılara saldırmak için kullanılan ve yaygın sivil kayıplara neden olan İnsansız Hava Araçları (İHA) transferini durdurmaya çağırıyoruz. İran'ın Müttefik topraklarındaki kötü niyetli faaliyetlerinden duyduğumuz ciddi endişeyi ifade ediyoruz. Ayrıca İran'ı, deniz araçlarına el koymak da dâhil olmak üzere istikrarı bozucu eylemlerden kaçınmaya ve bölgesel istikrar ve barışın desteklenmesinde yapıcı bir rol oynamaya çağırıyoruz.

85. Hint-Pasifik bölgesi NATO için önemlidir çünkü bu bölgedeki gelişmeler Avrupa-Atlantik güvenliğini doğrudan etkileyebilir. Asya- Pasifik bölgesindeki ortaklarımızın - Avustralya, Japonya, Yeni Zelanda ve Kore Cumhuriyeti - Ukrayna'yı destekleme taahhütleri de dahil olmak üzere Avrupa-Atlantik güvenliğine yaptıkları katkıları memnuniyetle karşılıyoruz. Siber savunma, teknoloji ve hibrid de dâhil olmak üzere ortak güvenlik sorunlarımızın üstesinden gelmek üzere, uluslararası hukuk ve kurallara dayalı uluslararası düzenin korunması yönündeki ortak kararlılığımız çerçevesinde diyalog ve işbirliğimizi daha da güçlendireceğiz.

86. NATO'nun Birleşmiş Milletler, AGİT ve Afrika Birliği gibi diğer uluslararası ve bölgesel örgütlerle olan ilişkileri uluslararası güvenliğe katkıda bulunmaktadır. Ortak çıkarlarımızı ilerletmek için bu etkileşimleri güçlendireceğiz. Birleşmiş Milletler ve diğer ilgili uluslararası örgütlerle ilişkilerimizi daha da güçlendirmek için Cenevre'de bir İrtibat Bürosu kurma olasılığını araştırıyoruz.

87. Siyasi kararlarımızın yeterli kaynakla desteklenmesini sağlayacağız. Artan ulusal savunma harcamalarının ve NATO ortak finansmanının daha çekişmeli bir güvenlik düzeninin zorluklarıyla orantılı olmasını sağlamak için kaydedilen ilerlemeyi geliştireceğiz.

88. Ortak güvenliğimiz için yorulmadan çalışan tüm kadın ve erkekleri saygıyla anıyor, bizi güvende tutmak için en büyük bedeli ödeyen veya yaralanan herkesi ve ailelerini onurlandırıyoruz.

89. NATO tarihteki en güçlü İttifak olmaya devam etmektedir. Geçmişte olduğu gibi, Müttefiklerimizin özgürlük ve güvenliğini korumak ve barış ve güvenliğe katkıda bulunmak için zamana karşı direneceğiz.

90. Litvanya Cumhuriyeti'nin bize gösterdiği cömert misafirperverlik için şükranlarımızı sunuyoruz. İttifak'ın 75. yıldönümü vesilesiyle 2024 yılında Washington, D.C.'de ve ardından 2025 yılında Hollanda'da tekrar bir araya gelmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.