“Beyaz Toros” ne anlama geliyor?

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) Çankaya kapısı yakınlarında sabah saatlerinde beyaz renkli eski bir otomobilin yakılması, kamuoyunda yıllardır tartışılan “Beyaz Toros” kavramını yeniden gündeme taşıdı. Olayla ilgili bir kişinin gözaltına alındığı bildirildi.

Yakılan aracın, Fransız Renault firmasının ürettiği 12 Toros modeli olduğu belirlendi. Ancak Türkiye’de bu araç, yalnızca eski bir otomobil olarak değil, 1990’lı yıllarda Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da zorla kaybetme ve faili meçhul cinayetlerin simgesi olarak hafızalara kazınmış durumda.

“ÖLÜM ARABASI” OLARAK BİLİNİYORDU

Bölge halkı, özellikle beyaz renkli Renault 12 Toros model araçları, o dönemde “ölüm arabası” olarak anmaya başlamıştı. Çünkü birçok faili meçhul saldırı ve zorla kaybetme olayında, bu araçlarla dolaşan sivil giyimli kişilerin adı geçmişti.

Resmi makamlar uzun süre bu iddiaları reddetti. Ancak Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele (JİTEM) birimiyle ilişkilendirilen bu araçların varlığı, yıllar içinde hem dava dosyalarına hem de TBMM Susurluk Araştırma Komisyonu raporuna girdi.

BBC Türkçe’ye göre, 2011 yılında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturmada, JİTEM için, “İçişleri Bakanlığı’nın onayı olmadan ve Genelkurmay’dan görüş alınmadan Jandarma Genel Komutanlığı’nın kendi inisiyatifiyle kurulduğu” yönünde tespit yapılmıştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 12 Temmuz’da yaptığı bir konuşmada, Türkiye’nin terörle mücadelesine değinirken “Beyaz Toros”lara da atıfta bulundu. Erdoğan, şu ifadeleri kullandı: "1984'teki ilk eyleminden sonra ne yazık ki terör Türkiye'de her geçen gün tırmandı" dedikten sonra şöyle devam etti: "O günden sonra nice hükümetler geldi. Her biri terörün kökünü kazıyacağını söyledi ama terör ne topraklarımızda ne de üs edindiği başka ülke topraklarında bitirilemedi. Bunda elbette devletin bazı yanlış uygulamalarının da payı vardı. Beyaz Toroslar, faili meçhuller, Diyarbakır Cezaevi bunlardan biriydi."

DAVUTOĞLU-DEMİRTAŞ POLEMİĞİ

“Beyaz Toros” kavramı, siyaset arenasında da yıllar boyunca tartışıldı.

1 Kasım 2015 seçim kampanyasında dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu, Van mitinginde şunları söylemişti:

“AK Parti iktidardan indirilirse buralarda terör çeteleri dolaşacak, Beyaz Toroslar dolaşacak. Biz buraları faili meçhullere bırakmayacağız.”

Bu sözlere dönemin HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş sert tepki göstermiş, “Bizi tehdit ediyorlar. Biz gidersek yeniden JİTEM gelir. İşte bunlar hem itiraf hem de tehdittir” demişti.

Tartışmaların büyümesi üzerine Davutoğlu, sözlerinin yanlış anlaşıldığını belirterek, “Beyaz Toroslu günlere bir daha geri dönülmeyecek, kastım buydu” açıklamasını yapmıştı.

TRİBÜNLERDEN ALIŞVERİŞ SİTELERİNE

“Beyaz Toros” kavramı yalnızca siyasette değil, spor ve toplumsal olaylarda da yeniden gündeme geldi.

2023’te oynanan Bursaspor – Amedspor maçında tribünlerde “Beyaz Toros”, “Yeşil” kod adlı Mahmut Yıldırım ve “Kurtlar Vadisi” dizisindeki Pala karakterini gösteren pankartlar açıldı. Maçta şiddet olayları yaşandı, TFF Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu Bursaspor’a çeşitli cezalar verdi.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Bursaspor taraftarlarına destek vererek, “Milli duruşlarından dolayı tebrik ediyorum. Bize göre Amed diye bir yer yoktur, Amedspor’dan bahsedilemeyecektir” dedi.

Aynı yıl, bir internet alışveriş sitesinde Mahmut Yıldırım ve Beyaz Toros posteri satışa sunuldu. Büyük tepki çeken ürün kısa süre içinde kaldırıldı, site özür açıklaması yaptı.

ÖZEL’DEN SERT TEPKİ: “AK TOROSLARA TESLİM OLMAYACAĞIZ”

Konu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) soruşturmaları kapsamında da gündeme geldi. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, isim vermeden, soruşturmalara bakan bir savcının sosyal medya hesabındaki Beyaz Toros maketi fotoğrafına dikkat çekerek şunları söyledi:

“Biz buna itiraz ettik. Önce beyaz Toros’u kaldırdı, Fatih Sultan Süleyman’ın türbesini koydu. Ona da karşı çıktık. Hesabını kapattı ama hâlâ görevinde.

Bugün Çağlayan’da Ak Toroslar çetesi vardır. Beyaz Toroslara teslim olmadık, Ak Toroslara da teslim olmayacağız.”

Meclis önünde şok: Beyaz Toros ateşe verildi! Açıklama geldiGündem

Meclis önünde beyaz Toros yakan kişinin kim olduğu belli oldu: Suç geçmişi şok etti!Yurt