Venezuela Büyükelçiliği'nden Alex Saab davası açıklaması

Venezuela Türkiye Büyükelçiliği, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Alex Saab davası ile ilgili basın açıklaması yaptı. 2020 yılından beri kanun dışı tutukluluk hali süren ve 2021'de ABD Miami'ye nakledilen Saab’ın 12-16 Aralık'ta Güney Florida Eyalet Mahkemesi’nde duruşmasının yapılacağı duyuruldu. Saab, Maduro'nun en yakın danışmanlarından biriydi.

Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Alex Saab, ABD'deki kanun dışı tutukluluk haliyle ilgili 12-16 Aralık'ta mahkemeye çıkacak.

Venezuela Cumhuriyeti Türkiye Büyükelçiliği, Alex Saab davası için kamuoyunu bilgilendirmek üzere "Alex Saab davasında Uluslararası Hukukun İhlali" isimli belgeyi paylaştı:

ALEX SAAB DAVASINDA ULUSLARARASI HUKUKUN İHLAL EDİLMESİ

·         12 Haziran 2020 tarihinden itibaren kanun dışı tutukluluk hali süren ve 16 Ekim 2021 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’nin Miami Eyaletine nakledilen Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Özel Temsilcisi Alex Saab’ın diplomatik dokunulmazlık hakkına istinaden 12 – 16 Aralık 2022 tarihleri arasında Güney Florida Eyalet Mahkemesi’nde duruşması gerçekleştirilecektir.

·         Kolombiya’da doğan Venezuelalı Özel Temsilci Saab, Venezuela vatandaşlığı almıştır. 9 Nisan 2018 tarihinde dönemin Dışişleri Bakanı Jorge Arreaza tarafından Venezuela Özel Temsilcisi olarak atanan Alex Saab’a, Birleşmiş Milletler’in kanuna aykırılığını kabul ettiği Amerika Birleşik Devletleri’nin tek taraflı zorlayıcı yaptırımları aracılığıyla Venezuela’ya dayattığı ekonomik ambargo karşısında ülke için zaruri insani kaynakları bulması ve ilgili müzakere süreçlerini yürütmesi sorumluluğu tevdi edilmiştir.

·         Özel Temsilci Saab, çeşitli diplomatik görevler üstlenmiştir. Bilhassa, COVID-19 pandemisi ve yürürlükte olan Amerika Birleşik Devletleri’nin uyguladığı ekonomik yaptırımlar sonucu ortaya çıkan mahrumiyetler sebebiyle ortaya çıkan tehditlere karşı sürdürülen mücadelede, Venezuela’ya destek sağlayacak petrol, gıda ve tıbbi tedarik malzemelerini de içeren kritik öneme sahip materyallerin İran’dan tedarik edilebilmesi için 2020 yılının Mart, Nisan ve Haziran aylarında, Venezuela tarafından İran İslam Cumhuriyeti’nde üç farklı diplomatik göreve gönderilmiştir.

·         Özel Temsilci Saab, 2020 yılının Haziran ayında gerçekleştirdiği görevi kapsamında, Devlet Başkanı Nicolás Maduro Moros’un İran’ın yüce lideri Ayetullah Ali Hamaney’e hitaben yazmış olduğu mektubu, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Devlet Başkanı Yardımcısı’nın İran Tarım Bakanı’na yazmış olduğu mektubu ve İranlı yetkililerle müzakereleri devam eden çeşitli konularla ilgili resmi yazışmaları yanında taşıyordu. Bu ziyaret öncesi Venezuela Dışişleri Bakanı, İran’ın Venezuela Büyükelçisine, Özel Temsilci Saab’ın mahiyetini ve görevinin amacını bildirmiş, İran ise bu ziyareti onaylamıştır. Özel Temsilci Saab, üç diplomatik görevinde de İran hükümetinin üst düzey temsilcileriyle Tahran şehrinde görüşmeler gerçekleştirmiştir.

·         Haziran ayında Tahran şehrine gerçekleştirdiği uçuşu esnasında, Özel Temsilci Saab’ın uçağı yakıt ikmali yapmak üzere Yeşil Burun adalarına iniş yapmıştır. Özel Temsilci Saab, diplomatik pasaportuyla seyahat etmediği için havaalanında şahsi pasaportuyla vize almıştı (Daha önce İran’daki görevlerine giderken kullandığı diplomatik pasaportunun süresi dolmuş ve Venezuela Hükümeti’nin Karakas’ta bulunan ilgili pasaport birimleri, pandemi sebebiyle kapalı olmasından dolayı diplomatik pasaportunu zamanında yenileme imkânı bulamamıştır). Kısa bir süre sonra, Güney Florida Eyalet Mahkemesi’nde toplanan jürinin aldığı karar sonucu Özel Temsilci Saab aleyhinde isnat edilen suçlama sebebiyle Amerika Birleşik Devletleri’nin talebi doğrultusunda Yeşil Burun Adaları yetkilileri tarafından tutuklanmıştır.

·         Sonrasında, Özel Temsilci Saab, Amerika Birleşik Devletleri’ne iadesini reddetmiş ve tutuklandığı Yeşil Burun Adaları’nın Mahkemeleri nezdinde diplomatik dokunulmazlık taleplerini sunmuştur ancak henüz davası ve hukuki itirazları sonuçlanmadan, Yeşil Burun Adaları Hükümeti zor kullanarak kendisini Amerika Birleşik Devletleri kolluk kuvvetlerine teslim etmiştir. 2021 yılı Ekim ayından itibaren Miami’de tutuklu bulunmaktadır.

·         Özel Temsilci Saab’ın iadesi sonrasındaki savunması, Amerika Birleşik Devletleri’nde Saab’ın diplomatik dokunulmazlık hakkı hususunda yeni bir tartışmaya yol açmıştır. Bununla birlikte, ABD Adalet Bakanlığı dokunulmazlık hususunun değerlendirilmesine engel olmak için, konunun arka planının araştırılmasının önüne geçecek yollar aramaya yoğunlaşmıştır ve buna ilaveten, farklı Amerika Birleşik Devletleri dairelerinin elinde bulunan ve Özel Temsilci Saab’ın İran’a seyahatlerinde sürdürdüğü üst düzey diplomatik çalışmaların Amerika Birleşik Devletleri yetkilileri tarafından bilindiğini onaylayan kanıt niteliğindeki gizli ve gizli olmayan belgelerin sunulması için Hakim tarafından tanınan süre uzatılmıştır.

·         17 Ekim 2022 tarihinde Özel Temsilci Saab’ın savunması çerçevesinde Güney Florida Eyalet Mahkemesine ibraz ettiği suçlamaların düşürülmesi talebinde, kanuna aykırı bir şekilde tutuklandığını ve Donald Trump Yönetiminin Özel Temsilci Saab’ın diplomatik statüsünün açıkça bilincinde olduğunu ancak buna rağmen kendisini tutuklamak için mümkün olan her şeyi yaptığını gösteren güçlü ve çürütülemez kanıtlar sunmuştur.

Mahkemeye sunulan kanıtlar, aşağıda belirtilen belgeleri içermektedir:

1.    Alex Saab’ın Özel Temsilci olarak atanmasıyla ilgili Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı’nın 9 Nisan 2018 tarihli kararı, ilgili atamayı yürürlüğe koyan personelin onay belgeleri ve yeminli beyanları.

2.    Venezuela Hükümeti tarafından Özel Temsilci Saab’ın zimmetlenen ve Haziran ayındaki görevinde Özel Temsilci Saab’ın yanında taşıdığı diplomatik yazışmalar.

3.    Özel Temsilci Saab’ın Mart ve Nisan 2020 tarihlerinde İran’da gerçekleştirdiği diplomatik görevlere dair kanıtlar.

4.    Amerika Birleşik Devletleri’nin Özel Temsilci Saab’ın sürdürdüğü diplomatik misyonları ve İran ile görüşmelerini takip ettiğini gösteren 2020 yılının Mayıs Raporunu da içeren Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı çalışanları arasındaki çeşitli yazışmalar.

5.    Venezuela Hükümeti tarafından Yeşil Burun Adaları Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümetine gönderilen Özel Temsilci Saab’a diplomatik dokunulmazlık sağlanması çağrısında bulunulan notalar.

·         Uluslararası Hukuka ve yüzlerce mahkeme içtihadına uygun şekilde, yabancı bir diplomat olan Özel Temsilci Saab, ABD’de mutlak diplomatik dokunulmazlık ve yargı bağışıklığı hakkına sahiptir. Sahip olduğu Özel Temsilci statüsü, Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi (1961 Sözleşmesi)’nin 14. Maddesinin b fıkrası uyarınca kendisine Misyon Şefi dokunulmazlığı hakkı tanımaktadır. Bunun yanı sıra, 1961 Sözleşmesinin Özel Temsilci Saab’a tanıdığı dokunulmazlık hakkı, diplomatların görev yerlerinden veya görev yerlerine hareketleri esnasında güvenli geçiş hakkı ve dokunulmazlık, tutuklanma veya alıkonulma muafiyetine sahip olduğu anlamına gelen geçiş hakkını (jus transitus inoxii) içermektedir. Bu hak, 1961 Sözleşmesi’nin 40. Maddesinde belirtilmekte ve uzun bir süredir ABD tarafından kabul edilmekte, desteklenmekte ve talep edilmektedir. Bu sebeple Amerika Birleşik Devletleri, anlaşmadan kaynaklı yükümlülüklerini ve diplomatik misyonlarını gerçekleştiren üçüncü ülkelerin temsilcilerinin diplomatik statüsünü tanıyan mutat Uluslararası Hukuku zorlamaktadır. 1961 Sözleşmesi ve mutat Uluslararası Hukuk, bir ülkeden diğer ülkeye üçüncü ülke üzerinden seyahat eden diplomatların transit  imtiyazını açıkça tanımaktadır.

Venezuelalı Diplomat Alex Saab’ın 15 Ekim 2022 tarihli savunmasında sunduğu son itirazının içeriği:  

1.    Alex Saab savunmasında, dokunulmazlığına dair ve ABD hükümetinin Cumhurbaşkanı Nicolás Maduro hükümetini tanıdığını gösteren çürütülemez kanıtlar içeren cevabını sunmuştur.

2.    Saab’ın savunması çerçevesinde sunduğu kanıtlar;

a)    Diplomat Alex Saab’ın pasaportunun gerçek olduğunu,

b)    Atanmasının Resmi Gazete’de yayınlanması için hiçbir yasal zorunluluk bulunmadığını,

c)    Amerika Birleşik Devletleri, kamu açıklamalarının aksine, Cumhurbaşkanı Nicolás Maduro hükümetini Trump ve Biden yönetimleri boyunca tanıdığını göstermektedir.

3.    Özetle, savunma misyon şefi statüsündeki özel misyon temsilcilerinin 1961 Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesi (1961 Sözleşmesi) tarafından korunduğunu tasdik eden Abdulaziz v. Metropolitan Dade County davası 11. Dönem emsal kararına dayanmaktadır.

Florida’nın Dade ilçesinde ailesiyle birlikte ikamet eden Suudi Arabistan vatandaşı Prens Turki Bin Abdulaziz’in, bir hizmetçisini kendi iradesi dışında evinde alıkoyduğuna dair alınan bilgiye istinaden arama emri çıkaran Dade ilçesi Polis memurlarına karşı dava açmasının ardından diplomatik tanınırlık talep ettiği davadan bahsedilmektedir.

Memurlar, Prens Turki’nin şahsi korumaları tarafından yaralanmalara sebebiyet verilmesi nedeniyle tazminat talep ettikleri karşı dava açtılar. Sonrasında, Suudi Arabistan, Prens Turki’yi Suudi Hükümeti ile ilgili konulardan sorumlu Özel Temsilci olarak atadı ve Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı bu statüyü tanıdı.

4. Prens Turki, hemen aynı zamanda Misyon Şefi olarak kabul edilen Özel Temsilcilerin, 1961 Sözleşmesine göre diplomatik temsilciler için dokunulmazlık hakkına sahip olduğunu ileri sürdü.

5. Alex Saab, bir Özel Temsilci (9 Nisan 2018 tarihinden itibaren) ve misyon şefidir, bu sebeple 1961 Sözleşmesi’ne göre bir diplomatik temsilcidir ve dokunulmazlık hakkı mevcuttur. Bu hususta Hükümetin aksi yöndeki iddiası, mahkemeyi emsal kararı kontrol etmeye davet etmekten başka bir amaca hizmet etmemektedir.

6. Amerika Birleşik Devletleri, İran’da usulünce akredite ve orada görevli bir Venezuelalı diplomat olan Alex Saab’ın dokunulmazlığını inkâr edemez.

7. Onu göz altına alıp tutuklayarak Amerika Birleşik Devletleri Saab’ın diplomatik dokunulmazlığını ihlal etmiş, kendi diplomatlarının yüzlercesini tehlikeye atarak uluslararası yasal yükümlülüklerini bir kenara bırakmıştır.